wtorek, 11 września 2012

Strzelin


Strzelin

Państwo Polska
Województwo dolnośląskie
Powiat strzeliński
Gmina Strzelin
gmina miejsko-wiejska
Założono XII wiek
Prawa miejskie 30 XI 1292
Burmistrz Dorota Pawnuk-Sznajder
Powierzchnia 10,34 km²
Położenie (zasięg) Równina Wrocławska
Wzgórza Niemczańsko-Strzelińskie
Wysokość 155 - 200 m n.p.m.
Ludność (2011)
• liczba
• gęstość
12 602 ▲
1219 os./km²
Strefa numeracyjna
+48 71
Kod pocztowy 57-100
Tablice rejestracyjne DST
Położenie na mapie Polski


Strzelin
50°47′N 17°04′E
TERC
(TERYT) 5020117044
SIMC 0987331
Urząd miejski
ul. Ząbkowicka 11
57-100 Strzelin
 Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa


Centrum miasta


Kino Grażyna w Strzelinie (2008)
Strzelin (niem. Strehlen, czes. Střelín) – miasto w woj. dolnośląskim, w powiecie strzelińskim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Strzelin. Historycznie leży na Dolnym Śląsku. W latach 1975-1998 miasto administracyjnie należało do woj. wrocławskiego.
Miasto leży nad Oławą na granicy Wzgórz Strzelińskich należących do Przedgórza Sudeckiego oraz Niziny Śląskiej, 37 km na południe od Wrocławia.
Według danych z 31 grudnia 2011 miasto liczyło 12 602 mieszkańców[1].
Przez Strzelin przebiega linia kolejowa łącząca Warszawę z Pragą. Jest on jednym ze skupisk czeskiej mniejszości narodowej w Polsce. Znajduje się tu najgłębsze wyrobisko granitu w Europie, o głębokości 123 metrów i powierzchni 19,5 ha (z miejscowego materiału zbudowano przęsła mostu Poniatowskiego w Warszawie). Miasto jest także ośrodkiem przemysłu cukrowniczego – cukrownię założono w roku 1872.
Świętem miasta jest dzień 29 września. Z racji tego, w ostatni weekend września organizowane są dni święta miasta zwanego "Świętem patrona Michała Archanioła".
W Strzelinie znajduje się Podstrefa Strzelin Wałbrzyskiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej "INVEST PARK".
Spis treści  [ukryj]
1 Położenie
2 Historia
3 Zabytki
4 Demografia
5 Komunikacja
5.1 Infrastruktura drogowa
5.2 Infrastruktura kolejowa
6 Przemysł
7 Zakład karny
8 Wspólnoty wyznaniowe
9 Szlaki turystyczne
10 Honorowi obywatele Strzelina
11 Miasta partnerskie
12 Przypisy
13 Zobacz też
14 Linki zewnętrzne
Położenie[edytuj]

Pod względem geograficznym Strzelin położony jest w większej części na Równinie Wrocławskiej, jedynie pd. fragment sięga Wzgórz Niemczańsko-Strzelińskich. Pod względem administracyjnym miasto położone jest w południowo-wschodniej części województwa dolnośląskiego, w środkowej części powiatu strzelińskiego.
Przez miasto przepływa rzeka Oława.
Od najbliższych ważniejszych ośrodków miejskich Strzelin oddalony jest (w linii prostej "ratusz-ratusz") o[2]:
37 km od Wrocławia
61 km od Opola
169 km od Zielonej Góry
181 km od Poznania
204 km od Pragi
318 km od Warszawy
319 km od Berlina
Historia[edytuj]



Strzelin wśród innych nazw śląskich miejscowości w urzędowym pruskim dokumencie z 1750 roku wydanym w języku polskim w Berlinie.[3]
Strzelin otrzymał prawa miejskie 30 XI 1292 r. z rąk księcia Świdnicko – Jaworskiego Bolesława I. Okres największego rozkwitu miasta przypada na przełom XVI i XVII wieku. W czasie swej ponad 700-letniej historii w Strzelinie kilkakrotnie wybuchały pożary niszczące niemal wszystkie zabudowania. W 1633 roku, podczas wojny trzydziestoletniej, miasto zostało doszczętnie zrabowane, zniszczone i spalone na skutek kilkunastokrotnych zmian okupantów. W tym samym roku wybuchła też zaraza, która pochłonęła ponad 4000 ofiar. Ocalało jedynie 10 rodzin.
W połowie XVII wieku polsko-niemiecka granica językowa przebiegała niedaleko Strzelina, włączając miasto do terytorium o dominacji języka polskiego[4].
W wyniku wojen śląskich (1740-1763) pomiędzy Austrią a Prusami, Strzelin dostał się pod rządy dynastii Hohenzollernów. Jeszcze w końcu XVIII w. do okolic Strzelina sięgało zwarte osadnictwo ludności polskojęzycznej. Niemiecki geograf Joseph Partsch dziwił się:
...trudno zrozumieć, jak mogło się zdarzyć, że na zachodniej stronie rzeki Odry, w dystrykcie Oława i w sąsiedztwie części dystryktu Wrocław i Strzelin mogło przetrwać całkowicie zwarte terytorium mówiących po polsku mieszkańców, które zawiera w sobie wiele ważnych dróg i które rozciąga się na wszystkie strony od wielkiego centrum transportowego jakim jest Wrocław...
[5]
Na południe od Strzelina król pruski Fryderyk II Wielki zezwolił na osiedlenie się prześladowanych – z powodu ich reformowanej konfesji – czeskojęzycznych uciekienierów[6][7]. Zwarte skupiska ludności czeskiej przetrwały pod Strzelinem do 1945, podczas gdy w końcu XIX w. w powiecie strzelińskim po polsku mówili już tylko nieliczni.
Od końca marca 1945 r. Strzelin stał się obiektem ciężkich walk radziecko-niemieckich, w których Sowieci zastosowali wyrzutnię rakietową katiusza. Zniszczone w 85% miasto zostało ostatecznie zdobyte przez Rosjan 17 kwietnia 1945 r. W rezultacie II wojny światowej Strzelin został przyłączony do Polski, zaś jego niemiecka ludność wysiedlona do Niemiec.
Zabytki[edytuj]



Rotunda św. Gotarda w Strzelinie
romańska rotunda św. Gotarda, pochodząca z XII w. (rozbudowana XIV/XV w.)
poklasztorny kościół Podwyższenia Krzyża Świętego z XV w., z bogatym późnobarokowym wystrojem pochodzącym z pracowni Jana Józefa Klima; w ołtarzu głównym barokowy krucyfiks umieszczony tam po II wojnie światowej w miejscu zniszczonego obrazu Opłakiwanie Chrystusa pod Krzyżem Willmanna. W zakrystii zachowało się niemal kompletne, barokowe wyposażenie meblarskie, na które składają się regały i komody.
gotycki kościół Maryi Matki Chrystusa i św. Jana Ewangelisty
dawna szpitalna kaplica św. Jerzego
ruina ratusza i wieży ratuszowej (XVI w.) – obecnie odbudowywane
renesansowy dwór należący do Książąt Brzeskich
budynek poczty (z 1871 r.).
baszta prochowa (XV w.)
resztki murów obronnych (XIII w.)
ruiny browaru miejskiego
budynek byłego młyna z 1864 roku
Zabytkowy układ przestrzenny miasta, typowy dla późnośredniowiecznych miast kolonizacyjnych (prostopadła sieć ulic z kwadratowym rynkiem w środku, zamknięta w prostokątnym obrysie murów miejskich) został ogromnie zdewastowany wskutek zniszczeń 1945 r. i późniejszej pozbawionej koncepcji, fragmentarycznej odbudowy. Dawna substancja architektoniczna na terenie starego miasta zachowała się w minimalnym stopniu i została częściowo zastąpiona linearną bądź punktową zabudową w postaci bloków mieszkaniowych. Cały kwartał na północ od rynku pozostaje niezabudowany do dziś.
Demografia[edytuj]

Dane z 31 grudnia 2011[1]
Opis Ogółem Kobiety Mężczyźni
jednostka osób % osób % osób %
populacja 12 602 100 6 550 52,0 6 052 48,0
gęstość zaludnienia
(mieszk./km²) 1218,8 633,5 585,3
Komunikacja[edytuj]

Infrastruktura drogowa[edytuj]
Przez miasto przebiegają następujące drogi:
droga krajowa:
nr 39 (ul. Dzierżoniowska, 1 Maja, Wojska Polskiego)
drogi wojewódzkie:
nr 395 (ul. Wrocławska, Wolności, Ząbkowicka)
nr 396 (ul. Oławska)
Od 1 stycznia 1974 roku transport publiczny obługiwany jest przez autobusy PKS w Oławie S.A.
Infrastruktura kolejowa[edytuj]
Południkowo przechodzi dwutorowa, zelektryfikowana linia kolejowa nr 276. Na terenie miasta znajduje się 1 stacja kolejowa Strzelin. Równoleżnikowo przebiega, nieczynna obecnie, linia kolejowa nr 304.
Przemysł[edytuj]

Największe zakłady przemysłowe:
"J.P. Kopalnia Granitu" - wydobycie i obróbka granitu
"Cukrownia Strzelin S.A." - produkcja cukru
"Młyny Polskie S.A." Elewator Strzelin - magazynowanie zbóż
"Quick-Mix" - produkcja zapraw i mas budowlanych
PTHU "Etoll sp.j." - handel produktami olejowo-paliwowymi, usługi transportowe
"Osiński i syn" - usługi budowlane, sprzedaż materiałów budowlanych, działalność deweloperska
Zakład karny[edytuj]

Zakład karny Strzelin funkcjonuje od 19 października 1979 roku. Początkowo osadzano recydywistów penitencjarnych i nakładano na nich obowiązek pracy w przyległym kamieniołomie. Od 1 września 2003 roku Zakład Karny w Strzelinie określono jako zakład karny typu:
zamkniętego dla młodocianych
półotwartego dla odbywających karę po raz pierwszy
półotwartego dla młodocianych[8]
Wspólnoty wyznaniowe[edytuj]

Na terenie miasta działalność duszpasterską prowadzi Kościół Rzymskokatolicki oraz dwie wspólnoty protestanckie: Kościół Ewangelicko-Reformowany Parafia w Strzelinie i Kościół Boży w Chrystusie. Ponadto działają dwa zbory Świadków Jehowy.
Zobacz też: Parafia Matki Chrystusa i św. Jana Apostoła i Ewangelisty w Strzelinie, Parafia Podwyższenia Krzyża Świętego w Strzelinie
Szlaki turystyczne[edytuj]

 – Strzelin PKP – Góra Szańcowa – Trzy Dęby – Gromnik – Dobroszów – Kalinka – Źródło Cyryla – Ziębice PKP
 – Szlak Historyczny Strzelina: rozpoczyna się koło stacji PKP i prowadzi obok najważniejszych zabytków Strzelina. Kończy się w Rynku. Szlak jednokierunkowy.
Honorowi obywatele Strzelina[edytuj]

Jan Tympalski (1996)
Henryk Gulbinowicz (2003)
Maria Niska (2005)
Jan Kisz (2005)
Irena Czachorowska (2005)
Norbert Łukaszczyk (2006)
Josef Mohlenkamp (2009)
Miasta partnerskie[edytuj]

 Straelen - współpraca od 27 stycznia 2005[9]

Brak komentarzy:

Prześlij komentarz

+1