poniedziałek, 17 września 2012

Olsztyn


Olsztyn

Państwo Polska
Województwo warmińsko-mazurskie
Powiat miasto na prawach powiatu
Aglomeracja olsztyńska
Założono ok. 1334
Prawa miejskie 31 października 1353
Prezydent miasta Piotr Grzymowicz
Powierzchnia 88,33[1] km²
Wysokość 87,7-154,4 m n.p.m.
Ludność (2011)
• liczba
• gęstość
175 420 ▲[2]
1986 os./km²
Strefa numeracyjna
(+48) 89
Kod pocztowy 10-001 do 11-041
 wszystkie kody
Tablice rejestracyjne NO
Położenie na mapie Polski


Olsztyn
53°47′N 20°30′E
TERC
(TERYT) 2862011
SIMC 0964465
Urząd miejski
pl. Jana Pawła II 1
10-101 Olsztyn
 Multimedia w Wikimedia Commons
 Wiadomości w Wikinews
 Olsztyn w Wikicytatach
 Hasło Olsztyn w Wikisłowniku
Strona internetowa
Olsztyn (niem. Allenstein ?/i, dawniej hist. pol. Holstin, łac. Holsten[3], prus. Alnāsteini) – miasto na prawach powiatu, stolica województwa warmińsko-mazurskiego, siedziba władz ziemskiego powiatu olsztyńskiego, kurii archidiecezji warmińskiej i luterańskiej diecezji mazurskiej. Główny ośrodek gospodarczy, edukacyjny i kulturowy, siedziba władz i instytucji regionu, a także drogowy. Miasto centralne aglomeracji olsztyńskiej. Według danych GUS populacja Olsztyna wynosi 175 420.
Olsztyn leży w południowej części Warmii, historycznej krainy będącej w latach 1466 – 1772 częścią Rzeczypospolitej.
Spis treści  [ukryj]
1 Położenie
1.1 Podział administracyjny
2 Warunki naturalne
2.1 Ukształtowanie terenu
2.2 Klimat
2.3 Stosunki wodne
2.4 Przyroda
3 Demografia
4 Historia
5 Polityka i administracja
5.1 Rada miasta
5.2 Burmistrzowie i prezydenci miasta
6 Gospodarka
6.1 Przemysł
7 Transport i komunikacja
7.1 Komunikacja miejska
7.2 Transport drogowy
7.3 Transport kolejowy
7.4 Transport lotniczy
8 Opieka zdrowotna
8.1 Szpitale publiczne
8.2 Szpitale niepubliczne
9 Edukacja i nauka
9.1 Uczelnie wyższe
9.2 Jednostki naukowo-badawcze
10 Kultura i sztuka
10.1 Muzea
10.2 Galerie
10.3 Kina
10.4 Teatry
10.5 Muzyka
10.6 Imprezy i festiwale
10.7 Planetarium i obserwatorium
10.8 Inne organizacje i placówki kulturalne
11 Wspólnoty wyznaniowe
11.1 Katolicyzm
11.2 Prawosławie
11.3 Protestantyzm
11.4 Buddyzm
11.5 Inne
12 Turystyka
12.1 Szlaki turystyczne
12.2 Turystyka kajakowa
12.3 Zabytki
13 Sport
14 Osoby związane z Olsztynem
14.1 Honorowi obywatele miasta
15 Miasta partnerskie
15.1 Miasta współpracujące
16 Media
16.1 Radio i telewizja
16.2 Prasa
16.3 Internet
17 Zobacz też
18 Przypisy
19 Bibliografia
20 Linki zewnętrzne
Położenie[edytuj]



Lokalizacja Olsztyna na tle otaczających go gmin powiatu olsztyńskiego


Olsztyn nocą


Stary Rynek zimą
Olsztyn położony jest w środkowej części województwa warmińsko-mazurskiego nad rzeką Łyną, w granicach Pojezierza Olsztyńskiego, które wchodzi w skład makroregionu Pojezierza Mazurskiego i jest podprowincją Pojezierzy Wschodniobałtyckich. Od południowej strony miasto sąsiaduje z Puszczą Napiwodzko-Ramucką.
Miasto sąsiaduje z gminami: Dywity, Barczewo, Purda, Stawiguda, Gietrzwałd oraz Jonkowo. Jedynym powiatem, z którym graniczy Olsztyn, jest powiat olsztyński (ziemski).
Olsztyn leży 87 km od granicy z Rosją[4], 131 km od Kaliningradu[5] i 408 km od stolicy Litwy – Wilna[6].
Według Google Maps odległości drogowe do stolic sąsiednich województw wynoszą:
Olsztyn-Białystok – 241 km[7],
Olsztyn-Bydgoszcz – 208 km[8],
Olsztyn-Gdańsk – 169 km[9],
Olsztyn-Toruń – 172 km[10],
Olsztyn-Warszawa – 212 km[11].
Podział administracyjny[edytuj]
 Osobny artykuł: Podział administracyjny Olsztyna.
Olsztyn podzielony jest na 23 osiedla – jednostki pomocnicze gminy[12]. Stanowią one najniższy, pomocniczy, szczebel samorządu miejskiego. Do zakresu ich działania należą sprawy publiczne o zasięgu lokalnym.

RedykajnyGutkowoLikusyNad Jeziorem
DługimDajtkiGrunwaldzkieKortowoWojska
PolskiegoPodleśnaZielona GórkaZatorzeŚródmieścieKętrzyńskiegoPojezierzeKościuszkiPodgrodzieBrzezinyKormoranMazurskieNagórkiGenerałówJarotyPieczewo
W Olsztynie funkcjonuje również co najmniej kilkanaście mniejszych osiedli, nieposiadających rad osiedli. Nie stanowią one oficjalnego podziału administracyjnego, ale zostały wyodrębnione (np. ze względu na swoje położenie) i posiadają nazwy powszechnie używane przez mieszkańców. Jest to 17 osiedli bez rad osiedli: Jakubowo, Karolin, Kolonia Jaroty, Kortowo II, Łupstych, Mleczna, Niedźwiedź, Piękna Góra, Podlesie, Pozorty, Skarbówka Poszmanówka, Słoneczny Stok, Stare Kieźliny, Stare Miasto, Stare Zalbki, Stary Dwór, Track, Zacisze, Tęczowy Las.
Warunki naturalne[edytuj]

Struktura użytkowania gruntów (2007)[13]
Rodzaj Powierzchnia %
tereny rolne 22,7 km² 25,8%
tereny leśne i zadrzewione 20,2 km² 23,0%
tereny osiedlowe 20,4 km² 23,0%
tereny przemysłowo-składowe 5,5 km² 6,3%
tereny parków i zieleni 1,7 km² 2,0%
tereny usług ogólnomiejskich (w tym PKP) 8,0 km² 9,2%
tereny pod wodami 9,4 km² 10,7%
Powierzchnia miasta (Σ) 88,0 km² 100,0%
Ukształtowanie terenu[edytuj]
Miasto leży w paśmie moren czołowych ostatniego zlodowacenia. Najwyższy punkt Olsztyna umiejscowiony jest na wysokości 155 m n.p.m., natomiast najniższy na 88 m n.p.m.[13]
Klimat[edytuj]
Olsztyn leży w strefie klimatu umiarkowanego ciepłego przejściowego. Jest to typowy klimat pojezierny. Uwarunkowany został głównie przez lokalne elementy środowiska (rzeźba terenu, lasy, jeziora). Klimat lokalny cechują średnie roczne opady, wynoszące ok. 600 mm. Średnia roczna temperatura powietrza wynosi ok. +7,2 °C z maksimum w lipcu ok. +17,3 °C i minimum w styczniu ok. –3,0 °C. Przeciętnie w ciągu roku opady występują przez ok. 160 dni, liczba dni z przymrozkami wynosi 140, natomiast pokrywa śnieżna zalega średnio przez 83 dni[13]. W ciągu całego roku dominują wiatry południowo-zachodnie i zachodnie. Jesienią i zimą wzrasta udział wiatrów południowych, zaś wiosną i latem północno-zachodnich.
Stosunki wodne[edytuj]
 Osobny artykuł: Jeziora w Olsztynie.


Koryto Łyny na os. Brzeziny


Most kładkowy w Lesie Miejskim w Olsztynie


Kortówka w Kortowie, z lewej wiosenne rozlewiska


Jezioro Ukiel


Jezioro Kortowskie o zachodzie słońca


Jezioro Żbik


Przystań na jeziorze Kortowskim
Przez miasto Olsztyn przepływają 3 rzeki: Łyna, Wadąg i Kortówka. W granicach administracyjnych miasta obecnie leży 15 jezior, w tym 13 o powierzchni powyżej 1 ha.
Łącznie powierzchnia jezior w Olsztynie wynosi około 720 ha (8,15% powierzchni miasta). Ich rozmieszczenie jest nierównomierne na korzyść części zachodniej, gdzie jeziorność wynosi 40% (w części wschodniej 8%)[14].
W przeszłości na obszarze miasta znajdowało się więcej jezior, które po przejęciu przez prywatnych inwestorów w drugiej połowie XIX wieku poddane zostały osuszeniu. W wyniku osuszenia z powierzchni Olsztyna zniknęły liczne stawy oraz jeziora: Motka, Małe Klebarskie, Płocidugi czy Pelnogi (Połnogi) oraz jezioro Fajferek, nad którym w 1845 roku Zarząd Miejski otworzył kąpielisko.
Przyroda[edytuj]
Olsztyńskie lasy zajmują ponad 1800 ha (21,2% powierzchni miasta). Ponad połowa to zwarty kompleks Lasu Miejskiego (1050 ha), pełniący przede wszystkim funkcje terenów rekreacyjno-wypoczynkowych oraz turystyczno-krajoznawczych[15].
Zieleń miejska zajmuje 560 ha (6,5% powierzchni miasta)[16]. Urządzona jest w postaci licznych parków (m.in. Park Kusocińskiego, Park Zamkowy), zieleńców, skwerów oraz trzech ponad stuletnich cmentarzy.
Na terenie Olsztyna znajdują się dwa rezerwaty przyrody roślinności torfowej:[15]
Mszar – powierzchnia: 4 ha, ustanowiony w 1953 roku
Redykajny – powierzchnia: 10 ha, ustanowiony w 1949 roku
W przeszłości na terenie miasta znajdował się również rezerwat przyrody poryblinu jeziornego, ustanowiony w 1957, obejmujący swym zasięgiem obszar jez. Tyrsko (Gutkowskiego) – rezerwat przyrody Jezioro Gutkowskie. Został on jednak zlikwidowany, a przy brzegu jeziora wzniesiono hotel.
W mieście znajduje się 16 pomników przyrody ożywionej[17].
 Osobny artykuł: Pomniki przyrody w Olsztynie.
Demografia[edytuj]

 Osobny artykuł: Ludność Olsztyna.
W 2000 Olsztyn przekroczył liczbę 172 tys. mieszkańców. Szacuje się, że wówczas na każdego olsztynianina przypadło średnio 139 m² lasu miejskiego, 3,5 m² parku, 43,5 m² powierzchni wód znajdujących się w granicach miasta[18].

Tab. Liczba ludności Olsztyna od 1770 roku[19][20]
Według danych GUS z 31 grudnia 2010, Olsztyn ma 176 463[20] mieszkańców (23. m-ce w kraju), powierzchnię 88,33 km²[1] (26 m-ce w kraju) i gęstość zaludnienia 1998 os./km². Od 2002 liczba ludności miasta systematycznie wzrasta, co jest ewenementem w skali kraju (oprócz Warszawy, gdzie występuje zjawisko napływu ludności głównie w celach zarobkowych).
Zgodnie z danymi GUS z 30 czerwca 2010, proporcja liczby kobiet do liczby mężczyzn w Olsztynie wyniosła 94 545 kobiet na 81 977 mężczyzn, co daje stosunek 115 kobiet na 100 mężczyzn[21]. W roku 2006 udzielono 903 małżeństw, na świat przyszło 1619 dzieci, zmarło 1257 osób, w tym 8 niemowląt. Przyrost naturalny w Olsztynie wyniósł 362 (2,15 na 1000 mieszkańców)[22]. Saldo migracji wyniosło 273 osoby[23], podczas gdy stopa bezrobocia rejestrowanego wyniosła 6,8%[24]. W marcu 2008 stopa bezrobocia (liczona do aktywnych zawodowo) spadła do 4,4%[25].
Struktura demograficzna mieszkańców miasta Olsztyn wg danych z 31 grudnia 2007:[26]
Opis Ogółem Kobiety Mężczyźni
jednostka osób % osób % osób %
populacja 175 710 100 94 205 53,61 81 505 46,39
wiek przedprodukcyjny (0–17 lat) 30 193 17,18 14 853 8,45 15 340 8,73
wiek produkcyjny (18–65 lat) 119 642 68,09 61 557 35,03 58 085 33,06
wiek poprodukcyjny (powyżej 65 lat) 25 875 14,73 17 795 10,13 8080 4,6
Historia[edytuj]

 Osobny artykuł: Kalendarium historii Olsztyna.

Pierwsza wzmianka o mieście pochodzi z 1334, kiedy to Henryk von Luter założył w zakolu rzeki Łyny drewniano-ziemną strażnicę puszczańską, nadając jej nazwę Allenstein (Gród nad Łyną, Alna znaczy "łania", to pruska nazwa Łyny). Prawa miejskie oraz nazwę "Allenstein" (dla Polaków był to Holstin, a później Olstyn, ale wymawiano tę nazwę tak jak dzisiaj – Olsztyn) zostały nadane 31 października 1353 przez diecezjalną Kapitułę Warmińską. Zasadźcą i pierwszym burmistrzem miasta był Jan z Łajs.
Jeszcze przed nadaniem praw miejskich – w 1347 – w miejscu strażnicy drewniano-ziemnej rozpoczęto budowę zamku, którą ukończono w 1353. W późniejszych wiekach zamek był wielokrotnie przebudowywany. W drugiej połowie XIV wieku (lata 1370-1380) wzniesiono kościół pod wezwaniem św. Jakuba Apostoła, który uchodzi za jeden z najwybitniejszych przykładów gotyku ceglanego w Polsce. Do dziś przetrwała wytyczona wtedy sieć ulic i część imponujących fortyfikacji, a wiele istniejących dziś na obszarze Starego Miasta domów wspiera się o średniowieczne fundamenty.
Liczne wojny XV wieku niejednokrotnie niszczyły młode jeszcze miasto. W 1414 Olsztyn został zniszczony przez wojska króla Władysława Jagiełły. W 1440 miasto przystąpiło do Związku Pruskiego – konfederacji szlachty i miast pruskich skierowanej przeciw Krzyżakom. W 1454 mieszczanie wzięli udział w powstaniu przeciwko zakonowi krzyżackiemu i opanowali zamek, uznając zwierzchnictwo króla polskiego, jednak rok później miasto ponownie zajął zakon krzyżacki. Na mocy traktatu pokojowego zawartego w 1466 w Toruniu, Olsztyn wraz z całą Warmią przeszedł pod zwierzchnictwo Polski.


Ławeczka – pomnik Mikołaja Kopernika (jeden z dwóch w Olsztynie) przed zamkiem
Kolejna wojna, wywołana w latach 1519-1521 przez zakon krzyżacki, spustoszyła południową Warmię. Ówczesnym administratorem dóbr kapituły warmińskiej był kanonik fromborski – Mikołaj Kopernik. Przygotował on skutecznie olsztyński zamek do obrony przed spodziewanym atakiem Krzyżaków (1521). Ponadto Kopernik podjął wielką akcję zasiedlania rejonu, sprowadzając mówiących po polsku osadników z Mazowsza.
Kolejny wiek to rozkwit miasta, korzystnie położonego na ruchliwym szlaku Królewiec–Warszawa. Mieszkańcy utrzymywali się z handlu i rzemiosła. Pośredniczyli też w wymianie handlowej między Polską a portami Bałtyku. Rozwój został powstrzymany przez wojny północne w XVII i XVIII wieku, a wielka zaraza lat 1709-1712 wyludniła miasteczko niemal całkowicie. Dzięki wsparciu kapituły Olsztyn w ciągu XVIII wieku zdołał poprawić swe położenie. W okresie rozbiorów Warmię wcielono do Królestwa Prus. Miasto i zamek stały się własnością króla pruskiego.
W czasie wojen napoleońskich miasto zostało po raz kolejny obrabowane. 3 lutego 1807 w Olsztynie zatrzymał się cesarz Francuzów – Napoleon Bonaparte. Po wojnach napoleońskich w Prusach utworzono samorząd terytorialny, a w 1818 roku powstał powiat olsztyński.


Wiadukty kolejowe (XIXw.)
Po 1818 zabudowa miejska opuściła mury Starego Miasta. Druga połowa XIX wieku to dynamiczny rozwój pod rządami burmistrza Roberta Zakrzewskiego (Sakrzewskiego), a następnie Oskara Beliana. W 1867 – powstał nowoczesny jak na owe czasy szpital, w latach 1872-1873 przeprowadzono przez Olsztyn magistralę kolejową, łączącą Toruń z Królewcem, w 1877 powstało gimnazjum. Liczba mieszkańców w tym okresie wzrosła z 4 tys. w 1846, poprzez 6 tys. w 1875 do 25 tys. w 1895. W 1900 przeszło 35% mieszkańców Olsztyna stanowili Polacy[27]. W tym samym okresie Olsztyn stał się jednym z ośrodków polskiego ruchu narodowego na Warmii. W kwietniu 1886 ukazał się pierwszy numer "Gazety Olsztyńskiej", polskiego pisma wydawanego bez przerwy do 1939 roku przez rodziny Liszewskich i Pieniężnych. W 1891 powstało Polsko-Katolickie Towarzystwo Ludowe "Zgoda". Dzięki pomocy działaczy z Wielkopolski i Pomorza polscy Warmiacy w wyborach do sejmu pruskiego zaczęli wysuwać swoich kandydatów.


Budynek Rejencji,
obecnie Urząd Marszałkowski oraz Wojewódzki Sąd Administracyjny
Pod koniec XIX wieku do Olsztyna doprowadzono kolej. Miasto zaczęło rozwijać się w kierunku dworca, położonego wówczas na obrzeżach. W ostatnich latach XIX i na początku XX wieku wzniesiono nowe gmachy publiczne, między innymi nowy ratusz w stylu holenderskiego renesansu, neogotyckie kościoły Najświętszego Serca Pana Jezusa i św. Józefa, siedzibę rejencji, zbudowano też nowoczesne dzielnice mieszkaniowe. W 1890 położono instalację gazową, a w 1892 zadzwonił pierwszy telefon, sześć lat później doszedł nowoczesny wodociąg i kanalizację, a w 1907 – elektryczność. Na ulicach pojawiły się tramwaje, a niewiele później otwarto lotnisko.
W 1914 miasto zostało na krótko zajęte przez wojska rosyjskie, które wycofały się z miasta po klęsce w bitwie pod Tannenbergiem. Po I wojnie światowej o przyszłej przynależności państwowej południowej części Prus Wschodnich zadecydował plebiscyt z 11 lipca 1920. 97,8% głosujących w Olsztynie opowiedziało się za pozostaniem miasta przy Niemczech. 1 stycznia 1923 ukonstytuowała się w Olsztynie 4. dzielnica Związku Polaków w Niemczech. Reprezentowała interesy Polaków z Warmii, Mazury i Powiśla. W latach 1921-1932 na skutek ruchu budowlanego, obszar zwartej zabudowy w Olsztynie wydatnie się rozszerzył. W owych latach zabudowę chaotyczną i nieuporządkowaną poddano znacznym zmianom zgodnie z założeniami urbanistycznymi ustalanymi w pracowniach architektów miejskich. Ruch budowlany wzrósł gwałtownie po 1933. Budowano wtedy tak dużo, że liczby oddawanych corocznie do użytku mieszkań stanowiły rekord w dotychczasowych dziejach Olsztyna. W tym czasie zostały zabudowane ulice w centrum i na Zatorzu m.in. obecne ulice Kościuszki, Wojska Polskiego, Okrzei, Wyspiańskiego, Głowackiego, czy Emilii Plater. Pod rządami Hitlera wokół miasta powstał krąg osiedli powiązanych ze śródmieściem terenami zielonymi. W 1939 mieszkało tu ponad 50 tys. osób.
22 stycznia 1945 Olsztyn zajęła Armia Czerwona, po kilku dniach stacjonowania żołnierze radzieccy podpalili miasto – zniszczeniu uległo ok. 40% zabudowy. 21 marca 1945 o godz. 12.00 Jakub Prawin jako Pełnomocnik Rządu na Okręg Warmińsko-Mazurski przejął administrację Warmii i Mazur. Pozostała w Olsztynie ludność niemieckojęzyczna uległa wysiedleniu, na jej miejsce stopniowo napływali m.in. polscy osadnicy. W 1946 miasto liczyło 23 tys. mieszkańców, a w 1950 – 45 tys.
Po 1945 Olsztyn jako stolica województwa znacznie się rozwinął. Tu przeniesiona została z Fromborka siedziba kurii biskupiej (diecezjalnej, a od 1992 archidiecezjalnej). Zlokalizowano zakłady przemysłu gumowego – Olsztyńskie Zakłady Opon Samochodowych (1967), spożywczego, drzewnego, maszynowego, materiałów budowlanych i inne. Przełom w życiu politycznym oznaczało powstanie NSZZ Solidarność. Pod koniec lat 60. Olsztyn osiągnął 70 tys. mieszkańców. W tym czasie miasto dysponowało podobną liczbą zabudowy, co przed wojną. Na początku lat 70. ludność miasta przekracza liczbę 100 tys. mieszkańców.
Szybko postępujący rozwój miasta, stworzył szereg problemów natury gospodarczej i technicznej. Nowe osiedla Olsztyna powstały na wschód i południowy wschód od dawnej, przedwojennej granicy zwartej zabudowy miasta. Spowodowane to było głównie tym, że miasto od północy ogranicza zwarty kompleks lasów, a stronę zachodnią zamykają trzy jeziora: Krzywe, Długie i Kortowskie. Komunikacja utrzymująca łączność centrum z peryferyjnymi dzielnicami absolutnie nie wystarczała. W 1965 zlikwidowano tramwaje, a sześć lat później również trolejbusy, wprowadzając w całym mieście jednolitą komunikację autobusową.
W okresie stanu wojennego w mieście czynnie działała opozycja. Po 1989 odtworzony został samorząd terytorialny, wybrano pierwszą demokratyczną radę i zarząd miasta. W 1990 Olsztyn przekroczył 163 tys. mieszkańców. W 1999 z połączenia trzech szkół wyższych powstał Uniwersytet Warmińsko-Mazurski.
Obecnie widoczny jest dalszy rozwój miasta – szybka rozbudowa południowych osiedli mieszkaniowych (Jaroty, Pieczewo, Generałów) oraz dzielnicy przemysłowej (m.in. poprzez rozwój fabryki Michelin). Olsztyn jest jednym z niewielu miast posiadających dodatni współczynnik przyrostu naturalnego, jak też dodatnie saldo migracji.
Polityka i administracja[edytuj]



Nowy Ratusz,
siedziba władz miasta
Miasto jest członkiem Federacji Miast Kopernikowskich oraz Nowej Hanzy.
Mieszkańcy Olsztyna wybierają posłów na Sejm z okręgu wyborczego nr 35, senatora z okręgu nr 86, a posłów do Parlamentu Europejskiego z okręgu nr 3.
Rada miasta[edytuj]
W dawnym Olsztynie rada miejska organizowała życie w mieście m.in. poprzez ustanawianie przepisów porządkowych zwanych wilkierzami. Pierwszy wilkierz olsztyński datowany jest na 1568. Samorząd Olsztyna kontrolowała kapituła, a właściwie jej przedstawiciel kanonik administrator komornictwa olsztyńskiego. Jego rezydencją był zamek.
Po rozbiorach, w ramach wielkich reform państwa pruskiego w latach 1806-1807, wprowadzono w życie nową ordynację miejską. Władza ustawodawcza należała do rady miejskiej, wybieranej przez obywateli w bezpośrednim głosowaniu. W Olsztynie wybierano wówczas 24 członków rady. Władza wykonawcza należała do magistratu, wybieranego przez radę miejską, a zatwierdzanego przez rejencyjną władzę państwową.
Obecnie Rada Miasta Olsztyna jest organem stanowiącym i kontrolnym Miasta, w skład którego wchodzi 25 członków, wybieranych na 4-letnią kadencję.
Burmistrzowie i prezydenci miasta[edytuj]
 Osobny artykuł: Prezydenci Olsztyna.
Prezydent Miasta Olsztyn jest organem wykonawczym gminy, wybieranym na 4-letnią kadencję w wyborach bezpośrednich. Obecnym prezydentem Olsztyna jest Piotr Grzymowicz, zaprzysiężony na tym stanowisku 9 marca 2009[28]. Został on wybrany w przedterminowych wyborach prezydenta miasta, zarządzonych w wyniku odwołania poprzedniego prezydenta Czesława Małkowskiego w referendum gminnym[29]. Prezydenta Grzymowicza wspomagają wiceprezydenci Jerzy Szmit i Halina Zaborowska-Boruch.
Gospodarka[edytuj]



Fabryka opon Michelin
Do XIX wieku Olsztyn był miastem niewyróżniającym się pod względem rozwoju gospodarczego spośród innych miast Warmii[potrzebne źródło]. Sytuacja zmieniła się w 2. połowie XIX w. W ciągu 30 lat liczba mieszkańców powiększyła się ponad czterokrotnie. Zlokalizowano tu garnizon wojskowy, Olsztyn stał się węzłem kolejowym i drogowym, utworzono rejencję oraz przyznano mu status miasta wydzielonego na prawach powiatu.
W końcu grudnia 2010 liczba zarejestrowanych bezrobotnych w Olsztynie obejmowała ok. 5863 mieszkańców, co stanowi stopę bezrobocia na poziomie 6,9% do aktywnych zawodowo[30].
W miejscowości działało Państwowe Gospodarstwo Rybackie Olsztyn[31].
Przemysł[edytuj]
W końcu XIX w. miasto wyróżniało się dzięki dwóm fabrykom maszyn: Karla Roenscha (przy dzisiejszej ul. Partyzantów) oraz spółki Beyer i Thiel (przy dzisiejszej al. Niepodległości), a także fabryce zapałek Juliusza Landedorfa (przy obecnej al. Piłsudskiego). W 1914 funkcjonowało już ok. 60 zakładów przemysłowych, m.in.: 2 zakłady mleczarskie, 2 młyny, 3 drukarnie, fabryka musztardy, 4 browary, 7 tartaków, 9 fabryczek mebli, 7 cegielni, 2 kaflarnie, 3 fabryki wozów, wytwórnia batów, fabryka rękawiczek, fabryka koszów, 2 fabryki grzebieni, 7 pralni chemicznych i farbiarni.
Szybki wzrost gospodarczy Olsztyn przeżył również po II wojnie światowej, kiedy miasto stało się ośrodkiem administracyjnym Warmii i Mazur. Zlokalizowano tu przemysł dotąd nieistniejący na Warmii jak Olsztyńskie Zakłady Opon Samochodowych (otwarte 1967), znacznie rozbudowano zakłady oparte na przetwórstwie płodów rolnych oraz przemysł drzewny.
Obecnie Olsztyn, obok Dębicy, jest głównym ośrodkiem przemysłu oponiarskiego (fabryka opon Michelin), drzewnego i meblarskiego – Mazur Comfort, Mebelplast, Mazurskie Meble Trading Sp. z o.o., spożywczego (mięsny, mleczarski, młynarski, browar) – Grupa Indykpol, Grupa Polmlek, Browar Kormoran, Chłodnia Olsztyn, odzieżowego – Wardom, Yakan, środków transportu, materiałów budowlanych, poligraficznego – Olsztyńskie Zakłady Graficzne, Olsztyńskie Kopalnie Surowców Mineralnych.
Transport i komunikacja[edytuj]

 Osobny artykuł: Komunikacja w Olsztynie.
Komunikacja miejska[edytuj]
 Osobny artykuł: Historia komunikacji miejskiej w Olsztynie.
 Osobne artykuły: Tramwaje w Olsztynie, Trolejbusy w Olsztynie i Autobusy miejskie w Olsztynie.


Śródmieście – aleja Piłsudskiego


Osiedle Kościuszki – aleja Niepodległości
System komunikacji miejskiej w Olsztynie istnieje od 1907. W latach 1907-1965 w jego skład wchodziły linie tramwajowe, a w latach 1939-1971 również trolejbusowe. Obecnie jedynym środkiem komunikacji miejskiej są autobusy. W Strategii Rozwoju Miasta Olsztyn pojawiły się plany przywrócenia trakcji tramwajowej do 2020. Jako pierwsza miałaby powstać linia łącząca Dworzec Główny z Jarotami.
Podstawowym organizatorem i przewoźnikiem w miejskim transporcie zbiorowym jest Zarząd Komunikacji Miejskiej w Olsztynie. Przewozy pasażerskie realizowane są na 31 liniach komunikacyjnych (w tym dwie linie nocne i 4 miejsko-podmiejskie). Na stanie ZKM znajduje się 154 autobusów (stan na grudzień 2011)[32].
W Olsztynie funkcjonują także przewoźnicy prywatni, którzy zapewniają komunikację w granicach miasta (m.in. Olsztyńska Korporacja – 4 linie miejskie, "Prywatna Komunikacja Miejska"), jak również z okolicznymi miejscowościami.
Transport drogowy[edytuj]
 Osobny artykuł: mosty w Olsztynie.
 Z tym tematem związana jest kategoria: ulice i place Olsztyna.
Według stanu na 31 grudnia 2006, w Olsztynie jest 13 km powiatowych dróg publicznych o twardej nawierzchni ulepszonej i 170 km dróg publicznych o twardej nawierzchni, w tym 164 km posiadają nawierzchnie ulepszoną[33].
Drogi przechodzące przez Olsztyn
Droga Trasa
Droga krajowa 16 Grudziądz – Olsztyn – Ogrodniki
Droga krajowa 51 Olsztynek – Olsztyn – Bezledy
Droga krajowa 53 Olsztyn – Szczytno – Ostrołęka
Droga wojewódzka 527 Olsztyn – Pasłęk – Dzierzgoń
Droga wojewódzka 598 Olsztyn – Zgniłocha


Śródmieście – Kwadratowe rondo z szaletem po środku
Olsztyn nie posiada obwodnicy, a większość ruchu tranzytowego odbywa się ulicami miasta. Obecnie trwają uzgodnienia oraz prace projektowe związane z ustaleniem jej trasy.
 Osobny artykuł: obwodnica Olsztyna.
Jednocześnie trwają prace lobbingowe na rzecz modernizacji dróg krajowych w regionie oraz nt. budowy na ich podłożu dróg ekspresowych. W zamierzeniu podejmowane są tematy budowy drogi ekspresowej S16, drogi ekspresowej S51 oraz drogi ekspresowej S53.
Plac Pułaskiego jest jednym z niewielu rond w Europie, na środku którego umiejscowiony jest parking, przystanek autobusowy i toaleta miejska, a samo rondo ma kształt prostokąta.
Transport kolejowy[edytuj]


Dawny budynek dworca głównego


Obecny kompleks budynków dworcowych: kolejowego (po lewej) i autobusowego (w centrum)
Pierwsza linia kolejowa przechodząca przez Olsztyn otwarta została w 1872. Wkrótce Olsztyn stał się węzłem kolejowym regionu.
Linie kolejowe przechodzące przez Olsztyn
Linia Trasa
Linia 216 Działdowo – Olsztyn Główny
Linia 219 Olsztyn Główny – Ełk
Linia 220 Olsztyn Główny – Bogaczewo
Linia 353 Poznań Wschód – Skandawa
Miasto posiada pięć stacji kolejowych, w tym trzy kolejowe przystanki osobowe z funkcjonującymi dworcami:
Olsztyn Gietkowska – stacja (bocznica szlakowa)
Olsztyn Główny – stacja, przystanek i dworzec
Olsztyn Gutkowo – stacja, przystanek i dworzec
Olsztyn Kortowo – stacja (bocznica szlakowa, wcześniej mijanka)
Olsztyn Zachodni – stacja, przystanek i dworzec
Zlikwidowane stacje:
Olsztyn Linkuzy – stacja (mijanka)
Transport lotniczy[edytuj]
 Osobny artykuł: Lotnisko Olsztyn-Dajtki.
W granicach administracyjnych Olsztyna funkcjonuje cywilno-sportowy port lotniczy Olsztyn-Dajtki. Lotnisko zlokalizowane zostało na osiedlu Dajtki, w odległości ok. 4,5 km od centrum miasta. Z lotniska korzysta m.in. Aeroklub Warmińsko-Mazurski oraz Lotnicze Pogotowie Ratunkowe.
Opieka zdrowotna[edytuj]

Szpitale publiczne[edytuj]
Wojewódzki Szpital Specjalistyczny
Miejski Szpital Zespolony
Wojewódzki Specjalistyczny Szpital Dziecięcy w Olsztynie
Szpital Uniwersytecki Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie
Szpital MSWiA wraz z Warmińsko-Mazurskim Centrum Onkologii
Wojewódzki Zespół Lecznictwa Psychiatrycznego
Samodzielny Publiczny Zespół Gruźlicy i Chorób Płuc
Szpitale niepubliczne[edytuj]
Szpital Położniczy w Olsztynie
Edukacja i nauka[edytuj]

 Osobny artykuł: Edukacja w Olsztynie.
Olsztyn jest największym ośrodkiem edukacyjnym województwa warmińsko-mazurskiego. W obszarze miasta obecnie funkcjonują:[34]
43 przedszkola (w tym 14 niepublicznych)
30 szkół podstawowych (w tym 3 niepubliczne)
25 gimnazjów (w tym 1 niepubliczne)
28 liceów ogólnokształcących (w tym 14 niepublicznych)
1 liceum plastyczne
9 liceów profilowanych
11 techników (w tym 1 niepubliczne)
8 zasadniczych szkół zawodowych (w tym 1 niepubliczna)
47 szkoły policealne (w tym 37 niepublicznych)
2 szkoły muzyczne (I i II stopnia)
8 ośrodków dokształcania i doskonalenia zawodowego (w tym 7 niepublicznych)
1 niepubliczne kolegium języków obcych
6 ośrodków doskonalenia nauczycieli (w tym 4 niepubliczne)
6 centrów kształcenia ustawicznego (w tym 4 niepubliczne)
18 niepublicznych placówek kształcenia ustawicznego
10 uzupełniających liceów ogólnokształcących (w tym 8 niepublicznych)
9 uzupełniających techników (w tym 2 niepubliczne)
1 szkoła specjalna przysposabiająca do pracy
1 niepubliczny ośrodek rehabilitacyjno-edukacyjno-wychowawczy
3 niepubliczne placówki oświatowo-wychowawcze
2 specjalne ośrodki szkolno-wychowawcze dla dzieci
5 poradni psychologiczno-pedagogicznych (w tym 1 niepubliczna)
18 zespołów szkół i placówek
Uczelnie wyższe[edytuj]


Uniwersytet Warmińsko-Mazurski


Nowa Biblioteka Główna UWM
Pierwszą uczelnią wyższą w mieście była utworzona 31 maja 1950 Wyższa Szkoła Rolnicza. 1 października 1969 WSR przemianowana została na Akademię Rolniczo-Techniczną. 1 września 1999 roku w wyniku połączenia Akademii Rolniczo-Technicznej, Wyższej Szkoły Pedagogicznej i Warmińskiego Instytutu Teologicznego powstał Uniwersytet Warmińsko-Mazurski, który kształci ponad 35 tys. studentów na 16 wydziałach i 49 kierunkach oraz jest największą szkołą wyższą w regionie.
W Olsztynie jest 7 szkół wyższych:
Uniwersytet Warmińsko-Mazurski
Olsztyńska Szkoła Wyższa im. Józefa Rusieckiego
Olsztyńska Wyższa Szkoła Informatyki i Zarządzania im. Tadeusza Kotarbińskiego
Wyższa Szkoła Informatyki i Ekonomii TWP
Wyższe Seminarium Duchowne Metropolii Warmińskiej "Hosianum"
Wyższa Szkoła Pedagogiczna TWP w Warszawie – Wydział Nauk Humanistyczno-Społecznych w Olsztynie
Gdańska Wyższa Szkoła Administracji – Wydział Zamiejscowy w Olsztynie
W Olsztynie funkcjonuje również Warmińsko-Mazurski Uniwersytet Trzeciego Wieku.
Jednostki naukowo-badawcze[edytuj]
Oprócz szkół wyższych, działalność badawczo-naukową w Olsztynie prowadzą instytuty:
Centrum Badań Wschodnich
Rozrodu Zwierząt i Badań Żywności PAN
Rybactwa Śródlądowego im. Stanisława Sakowicza
Ośrodek Badań Naukowych im. Wojciecha Kętrzyńskiego
W przeszłości w mieście funkcjonowały również:
Instytut Mazurski
Warmiński Instytut Teologiczny
Kultura i sztuka[edytuj]

Muzea[edytuj]


Zamek Kapituły Warmińskiej obecnie Muzeum Warmii i Mazur w Olsztynie
Za czasów Prus Wschodnich muzealnictwo w Olsztynie nie miało warunków rozwoju. Pierwsze muzeum państwowe w Olsztynie powstało w 1921 w salach olsztyńskiego zamku, a zawarte w nim eksponaty głosiły zwycięstwa niemieckiego w plebiscycie z 1920[35].

Przeszłość miasta oraz przeszłość i współczesność otaczających go wsi były zbyt polskie, by mogły budzić zainteresowanie niemieckich kulurträgerów. Nie mógł tu zaś powstać społeczny, polski ruch muzealniczy, tego typu co w Łowickiem czy na Kurpiach, bo brakło indywidualności, które rozbudziły go i pokierowały nim, i brakowało funduszy.

— Andrzej Wakar: Olsztyn: dzieje miasta. Olsztyn: „Radio Wa-Ma”, 1997, s. 168-169. ISBN 83-905634-0-1.  (pol.)
Największą obecnie olsztyńską placówką muzealną jest Muzeum Warmii i Mazur, którego siedziba mieści się w Zamku Kapituły Warmińskiej. W jego zbiorach znajdują się m.in. pamiątki, dokumenty, ikonografie, obrazy i rzeźby rodem z tutejszego regionu. W Muzeum zlokalizowana jest stała wystawa kopernikowska, której eksponatem jest astronomiczna tablica doświadczalna wykonana własnoręcznie przez Mikołaja Kopernika w 1517.
Do muzeów w Olsztynie zalicza się także Dom Gazety Olsztyńskiej, którego siedzibą jest budynek, będący w czasach dwudziestolecia międzywojennego redakcją Gazety Olsztyńskiej, jedynej polskiej gazety na Warmii, ukazującej się od 1886. W stolicy województwa warmińsko-mazurskiego mieszczą się także muzea przyrody przy ul. Metalowej w secesyjnym pałacyku oraz muzeum przyrody im. Janiny Wengris w dzielnicy akademickiej Kortowo, w hali widowiskowo-sportowej Urania znajduje się Muzeum Sportu im. Mariana Rapackiego.
Galerie[edytuj]
W Olsztynie funkcjonuje ok. 10 galerii sztuki. Jedną z nich jest Biuro Wystaw Artystycznych z siedzibą w olsztyńskim planetarium. Jest to największa, państwowa galeria sztuki w mieście. Powstała w 1958, początkowo jej siedzibą był olsztyński zamek, w 1973 przeniesiono ją w obecne miejsce. Wśród innych olsztyńskich galerii znajdują się m.in. Galeria Rynek, Galeria Spichlerz MOK czy Art Deco.
Kina[edytuj]
Pierwszym kinem wędrownym, które zawitało do miasta było najprawdopodobniej Welt – Biographie (niem.), inż. Heinrich Schnellhase. Anons reklamowy umieszczony 26 listopada 1909 w Allensteiner Volksblatt, przytacza dwunastoletnią tradycję pokazów kinowych w mieście. Na jego podstawie przyjąć można, że pierwsza projekcja kinowa w Olsztynie odbyła się najprawdopodobniej w 1897.[36] 30 września i 1 października 1909, w sali hotelu Deutsches Haus gościł Edison-Welt-Theater Windorfa z Berlina-Weißensee[36].
Pierwsze kina stacjonarne w Olsztynie powstawały jeszcze przed I wojną światową:[36][37]
Teatr obrazów świetlnych (niem. Lichtbild-Theater) – pierwszy stały teatr kinematografii w Olsztynie, utworzony w 1909, co upamietnia anons w Allensteiner Volksblatt z dnia 16 listopada 1909;
Kino Luizy (niem. Luisen-Theater) przy Rynku nr 23 – obecnie w jego miejscu funkcjonuje kino „Awangarda”;
Metropol Theater (niem.) przy ul. Podgórnej (obecna ul. Staromiejska) – kino zniszczone podczas działań wojennych w 1945;
Lichtspielpalast (niem.) przy ul. Pieniężnego nr 12 – kino przemianowane w 1918 na Central-Theater (niem.), zlikwidowane po II wojnie światowej.
Kolejne obiekty kinowe w mieście powstały w okresie międzywojennym:[37]
kino Capitol przy ul. Klebarskiej (obecna al. Piłsudskiego) – kino utworzone w 1929, po zakończeniu II wojny światowej kino zastąpione nieistniejącym już kinem Odrodzenie;
kino utworzone w 1936 nakładem inwestycyjnym berlińskiej firmy UT-Lichtspiele przy ul. Pieniężnego 16 – działające do 2005 jako kino Polonia.
W połowie lat 90. XX wieku zamknięto kino Grunwald przy al. Wojska Polskiego. Kolejne zamknięcia placówek kinowych w Olsztynie odbyły się w 2005 i dotyczyły kina Kopernik przy ul. 1 maja oraz kina Polonia przy ul. Pieniężnego. Oba kina zamknięto w związku z budowanym multipleksem centrum filmowego „Helios” w „Alfa Centrum” przy al. Piłsudskiego[38].
Obecnie w mieście funkcjonują dwa kina: Helios oraz Awangarda. Ponadto istnieje również Dyskusyjny Klub Filmowy „ZA”, działajacy przy przy Centrum Edukacji i Inicjatyw Kulturalnych[39].
Teatry[edytuj]


Teatr im. St. Jaracza


Teatr Lalek


Amfiteatr im. Czesława Niemena


Planetarium


Obserwatorium Astronomiczne
Największym olsztyńskim teatrem jest dramatyczny Teatr im. Stefana Jaracza, założony w 1925 jako Treudank, symbol wdzięczności mieszkańcom za głosowanie za pozostaniem w granicach Niemiec podczas plebiscytu w 1920. Placówka posiada obecnie trzy sceny, w tym jedną dużą na 480 miejsc. W Teatrze im. Stefana Jaracza odbywają się Olsztyńskie Spotkania Teatralne oraz Międzynarodowy Festiwal Teatralny "Demoludy". Aktualnie teatr posiada status narodowej instytucji kultury[40]. Od 1998 działa w nim publiczne Studium Aktorskie. W Olsztynie mieści się także Olsztyński Teatr Lalek. Za datę jego powstania uznaje się 1953. Trzecim olsztyńskim teatrem jest założona w 1957 przez Tadeusza Ostaszkiewicza Pantomima Olsztyńska – teatr głuchych, zaliczany w latach 1971-1990 do grona renomowanych scen w kraju i Europie (od 1959 do 1989 prowadził ją Bohdan Głuszczak). W latach 90. Pantomima Olsztyńska straciła na znaczeniu, zaś od początku XXI wieku jej status ogranicza się do roli teatralnego koła zainteresowań przy Centrum Edukacji i Inicjatyw Kulturalnych (d. WDK) w Olsztynie. 30 listopada 2009, po pokazie nieukończonego spektaklu „Nazwać chwilowe na zawsze” w reżyserii Ryszarda Piesaka, oficjalnie kończąc działalność przestała istnieć.
Muzyka[edytuj]
Edukacja muzyczna w Olsztynie odbywa sie na bazie Państwowej Szkoły Muzycznej I i II stopnia im. Fryderyka Chopina, a także prywatnej Szkoły Muzycznej Yamaha.
W Olsztynie mieści się Warmińsko-Mazurska Filharmonia im. Feliksa Nowowiejskiego. Początki działalności Filharmonii związane są z małą orkiestrą symfoniczną, powstałą w połowie lat 40. XX w. W 1972 zespół Orkiestry Symfonicznej otrzymał stałą siedzibę w Państwowej Szkole Muzycznej im. F. Chopina, wtedy też nadano jej status Państwowej Filharmonii im. F. Nowowiejskiego.
Olsztyn utożsamiany jest również jako ośrodek chóralistyki w północno-wschodniej Polsce.
 Osobny artykuł: Chóry w Olsztynie.
Z Olsztyna wywodzi się kilka znanych zespołów muzycznych i wykonawców różnych nurtów i gatunków, m.in: Afromental, Vader, Big Day, Czerwony Tulipan, Pro Musica Antiqua, Pro Musica, PRO FORMA, Olsztyński Chór Kameralny COLLEGIUM MUSICUM, Norbi, Kuśka Brothers, Kangaros, Mietek Folk, Harlem,Drop Shot, K.O.M.P, Kaczki z Nowej Paczki, Shannon, Horpyna, Tuhaj Bej, Dies Irae, Berkut, Enej, Transsexdisco Los Vaticaneros, Medium, LIDO, Kookaburra, Skyscream, Wierni,Łydka Grubasa, The Ukrainian Folk, Akademicki Chór Bel Canto WSIiE TWP czy Chór Lekarzy:"Medici Pro Musica".

Imprezy i festiwale[edytuj]
Kortowiada najsłynniejsze polskie juwenalia. Jedna z niepowtarzalnych imprez w najlepszym i najpiękniejszym polskim kampusie. Festiwal ma miejsce na przełomie maja. Słynie z tego, że studenci przez kilka najbliższych dni przejmują władze w mieście. Jedne z nielicznych- darmowych juwenali w Polsce, podczas których odbywają się koncerty gwiazd na światowym poziomie. Do olsztyńskich cyklicznych imprez i festiwali należą także m.in. Olsztyńskie Lato Artystyczne, Olsztyńskie Noce Bluesowe oraz Ogólnopolskie Spotkania Zamkowe "Śpiewajmy Poezję". Spotkania Zamkowe odbywają się w mieście od 1974. Głównym punktem festiwalu jest konkurs młodych artystów poezji śpiewanej. Olsztyńskie Lato Artystyczne to z kolei trzymiesięczny cykl imprez odbywających się w trakcie wakacji. Główną ich sceną jest olsztyński amfiteatr. Wśród imprez organizowanych w ramach Olsztyńskiego Lata Artystycznego są m.in. Dni Olsztyna, Olsztyńskie Koncerty Organowe, Staromiejskie Spotkania z Szantą, Olsztyński Festiwal Jazzowy. W Olsztynie corocznie odbywa się też Olsztyński Festiwal Dalekowschodnich Sztuk Walki.
Planetarium i obserwatorium[edytuj]
Olsztyńskie Planetarium Astronomiczne otwarto 19 lutego 1973 – w pięćsetną rocznicę urodzin Mikołaja Kopernika – przy dzisiejszej Alei Piłsudskiego. Jest to drugie co do wielkości planetarium w Polsce. Planetarium jest siedzibą Federacji Miast Kopernikowskich.
Obserwatorium Astronomiczne w Olsztynie otwarto 13 października 1979. Zlokalizowane zostało w zaadaptowanej wieży ciśnień, zbudowanej w 1897 na wzgórzu św. Andrzeja, najwyższym (143 m n.p.m.) wzniesieniu dawnego Olsztyna[41][42][43].
Przy bezchmurnej pogodzie obserwatorium prowadzi pokazy astronomiczne. Ponadto z tarasu budynku widoczna jest panorama miasta.
Inne organizacje i placówki kulturalne[edytuj]
Centrum Edukacji i Inicjatyw Kulturalnych – samorządowa instytucja kultury, zajmująca się animowaniem, inspirowaniem i wspieraniem społecznej aktywności kulturalnej w województwie warmińsko-mazurskim
Miejski Ośrodek Kultury w Olsztynie – organizator wielu imprez i festiwali
Pałac Młodzieży w Olsztynie – placówka oświatowo-wychowawcza dla dzieci i młodzieży
Centrum Francusko-Polskie Cotes-d'Armor
Wspólnoty wyznaniowe[edytuj]



kościół NSPJ o zachodzie
 Osobny artykuł: Kościoły i związki wyznaniowe w Olsztynie.
Katolicyzm[edytuj]
Kościół Rzymskokatolicki
Ukraińska Cerkiew greckokatolicka (Kościół obrządku bizantyjsko-ukraińskiego)
Kościół Polskokatolicki
Prawosławie[edytuj]
Polski Autokefaliczny Kościół Prawosławny
Protestantyzm[edytuj]
Kościół Ewangelicko-Augsburski
Kościół Chrześcijan Baptystów
Kościół Zielonoświątkowy
Kościół Chrystusowy
Wspólnota Chrześcijańska "Golgota"[44]
Kościół Boży w Chrystusie (Centrum Chrześcijańskie "Droga" w Olsztynie)[45]
Buddyzm[edytuj]
Buddyjski Związek Diamentowej Drogi Linii Karma Kagyu[46]
Inne[edytuj]
Świadkowie Jehowy[47]
Turystyka[edytuj]

Szlaki turystyczne[edytuj]
 Osobny artykuł: szlaki turystyczne Olsztyna i okolic.


Targ Rybny
Olsztyn jest ośrodkiem turystycznym głównie ze względu na swoje położenie wśród jezior i lasów. Miasto położone jest Europejskim Szlaku Gotyku Ceglanego[48], polskiej części Drogi św. Jakuba, Szlaku Zamków Gotyckich,  Szlaku Grunwaldzkim, czy Szlaku Kopernikowskim[49][50][51]
Turystyka kajakowa[edytuj]
W sezonie letnim po Łynie odbywają się spływy kajakowe "Łyną przez Olsztyn". Spływy rozpoczynają się pod zamkiem olsztyńskim. Trzykilometrowa trasa wiedzie przez malowniczy przełom Łyny w olsztyńskim Lesie Miejskim. Celem spływu jest rozlewisko, gdzie łączą się dwie rzeki – Łyna i Wadąg.
Zabytki[edytuj]


Bazylika konkatedralna św. Jakuba


Stary Ratusz
Do walorów rekreacyjno-turystycznych należy zaliczyć zabytki architektoniczne miasta:[52][53]
gotycki zamek kapituły warmińskiej z II połowy XIV w.,
fragmenty murów miejskich z Bramą Wysoką (Górna Brama) z XIV w.,
XIV-wieczna konkatedra pw. św. Jakuba (bazylika mniejsza),
Stary Ratusz (wzniesiony w XIV w., po pożarze odbudowany w latach 1623-1624),
Kościół św. Wawrzyńca z XIV w. (w dzielnicy Gutkowo),
Kaplica Jerozolimska z 1565,
secesyjna zabudowa ul. Dąbrowszczaków,
neogotycki kościół pw. Najświętszego Serca Pana Jezusa z lat 1901-02,
neoromański kościół pw. św. Józefa z lat 1912-13,
kościół pw. Chrystusa Króla (zbudowany w stylu renesansu włoskiego) z XX w.,
kościół garnizonowy pw. Matki Boskiej Królowej Polski (1913-14),
neogotycki kościół ewangelicko-augsburski z lat 1876-99,
pseudogotycka kaplica cmentarna, obecnie cerkiew prawosławna z 1904 r.,
secesyjna kaplica Zjednoczonego Kościoła Ewangelickiego z przełomu XIX i XX w.,
dom Gazety Olsztyńskiej,
pałacyk przy ul. Metalowej,
pałacyk fabrykancki (XIX w.),
Pałac Archiprezbitera z II poł. XVIII wieku
wiadukt kolejowy w przełomie Łyny (XIX w.),
Dom Polski (XIX w.),
gmach I LO im. Adama Mickiewicza z II połowy XIX w.,
cmentarz żydowski z domem pogrzebowym, zaprojektowany przez Ericha Mendelsohna,
Nowy Ratusz z pocz. XX w.,
figura Boża Męka z XVIII w.,
figura Chrystusa Pana z XVIII w.
dzwonnica na Dajtkach przy ul. Żniwnej
kościół Matki Bożej Różańcowej na Dajtkach z 1878
Do 10 listopada 1938 w mieście znajdowała się mauretańska synagoga z 1877/. Była jednym z najbardziej charakterystycznych budynków w mieście ze względu na swoją unikalną, orientalną architekturę.
 Osobny artykuł: Pomniki Olsztyna.
Sport[edytuj]

 Osobny artykuł: Sport w Olsztynie.


Hala Urania
Oprócz typowych walorów rekreacyjno-turystycznych, miasto jest prężnie działającym ośrodkiem sportowym. W mieście działa kilkadziesiąt klubów sportowych. Najbardziej utytułowanymi i powszechnie rozpoznawanymi klubami na arenie ogólnokrajowej są Stomil Olsztyn (piłka nożna), AZS UWM Olsztyn (siatkówka), OKPR Warmia Anders Group-Społem Olsztyn oraz i KKS Warmia Olsztyn.
Olsztyn był również etapowym miastem kolarskiego wyścigu Tour de Pologne.
Dzięki posiadanej infrastrukturze sportowej, unikalnej lokalizacji wśród lasów i jezior oraz rozwiniętej bazie hotelowej, Olsztyn jest miejscem zgrupowań wielu kadr i reprezentacji sportowych.
Osoby związane z Olsztynem[edytuj]

 Z tym tematem związana jest kategoria: Ludzie związani z Olsztynem.
Lista nazwisk znanych osób urodzonych lub mieszkająch w Olsztynie


Popiersie Mikołaja Kopernika z 1914 roku


Hugo Haase


Olga Desmond na rosyjskiej karcie pocztowej


Dom przedpogrzebowy 'Bet Tahara' zbudowany w 1913 r. wg projektu Ericha Mendelsohna.


Piotr Bałtroczyk


Krzysztof Hołowczyc
Johannes Knolleisen (zm. 1511), pruski profesor teologii,
Mikołaj Kopernik (1473-1543), wybitny astronom, matematyk, ekonomista, lekarz, duchowny, administrator kapituły warmińskiej w latach 1516-1521,
Łukasz David (1503-1583), historyk pruski,
Albert Nowiejski (zm. 1664), sekretarz królewski, kanonik warmiński, cały swój majątek zapisał w testamencie na rzecz szpitali Świętego Ducha i Świętego Jerzego w Olsztynie.
Oskar Belian, słynny burmistrz Olsztyna,
Piotr Poleski (1730-1798) kupiec olsztyński, rajca miejski, opiekun zabytków, założyciel fundacji Poleskiego,
Jan Antoni Blank-Białecki (1785-1844), malarz historyczny,
Jan Liszewski (1852-1894), założyciel „Gazety Olsztyńskiej”,
Hugo Haase (1863-1919), niemiecki polityk (SPD i USPD),
Franz Justus Rarkowski (1873-1950), niemiecki, katolicki biskup polowy wojska niemieckiego
Feliks Nowowiejski (1877-1946), kompozytor, muzyk-wirtuoz, dyrygent, autor muzyki do "Roty",
Maksymilian Kaller (1880-1947), w latach 1930–1947 biskup warmiński,
Erich Mendelsohn (1887-1953), wybitny architekt niemiecki,
Seweryn Pieniężny (1890-1940), dziennikarz, redaktor i wydawca „Gazety Olsztyńskiej”,
Olga Desmond (1891-1964), ur. jako Olga Sellin, niemiecka tancerka i aktorka,
Kurd von Bülow (1899-1971), niemiecki geolog,
Maria Zientara-Malewska (1894-1984), poetka,
Jakub Prawin (1901-1957), pierwszy wojewoda olsztyński,
Jędrzej Giertych (1903-1992), polityk, ideolog Narodowej Demokracji,
Klaus-Joachim Zülch (1910-1988), niemiecki naukowiec (neurologia), syn burmistrza Georga Zülcha,
Günter Wand (1912-2002), niemiecki dyrygent i kompozytor,
Henryk Panas (1912-1985), prozaik, dramaturg i publicysta,
Annemarie Suckow von Heydendorff (ur. 1912), niemiecka rzeźbiarka,
Mieczysław Moczar (1913-1986), działacz władz komunistycznych, w latach 1948–1952 związany z Olsztynem,
Hans-Jürgen Wischnewski (1922-2005), wieloletni minister Republiki Federalnej Niemiec,
Andrzej Zawada (1928-2000), sejsmolog i himalaista,
Józef Glemp (ur. 1929), prymas Polski, w latach 1979–1981 biskup warmiński,
Leonhard Pohl (ur. 1929), niemiecki lekkoatleta, zdobywca brązowego medalu w 1956 na olimpiadzie w Melbourne,
Wolf Lepenies (ur. 1941), niemiecki naukowiec, socjolog i politolog,
Janusz Lorenz (ur. 1942), polityk,
Kazimierz Schilling (1943-2006) astronom, popularyzator astronomii,
Gudrun Wagner (1944-2007), współorganizatorka Festiwalu Wagnerowskiego w Bayreuth,
Tadeusz Iwiński (ur. 1944), polityk SLD,
Jacek Jezierski (ur. 1949), biskup pomocniczy warmiński,
Zbigniew Lubiejewski (ur. 1949), siatkarz, mistrz olimpijski z Montrealu,
Marian Bublewicz (1950-1993), wielokrotny mistrz Polski w rajdach samochodowych,
Andrzej Arciszewski (ur. 1951), lalkarz, aktor dubbingowy,
Ryszard Górecki (ur. 1951), rektor UWM, członek PAN, senator RP, honorowy obywatel Olsztyna,
Kazimierz Brakoniecki (ur. 1952), poeta, eseista, tłumacz literatury francuskiej Bretanii, laureat nagrody Laur Unesco 2007,
Bronisław Wildstein (ur. 1952), dziennikarz,
Rudolf Bażanowski (ur. 1953), biskup diecezji mazurskiej Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego w RP,
Henryka Krzywonos (ur. 1953), działaczka opozycji w okresie PRL, sygnatariuszka porozumień sierpniowych,
Juliusz Machulski (ur. 1955), reżyser,
Izabela Trojanowska (ur. 1955), piosenkarka i aktorka,
Włodzimierz Kowalewski (ur. 1956), prozaik, nominowany do literackiej nagrody NIKE (1998,2001)
Andrzej Ryński (ur. 1958), polityk SLD, prezydent Olsztyna (1994–1998), marszałek województwa warmińsko-mazurskiego (1999–2006),
Piotr Galiński (1959), tancerz, choreograf, juror Tańca z gwiazdami TVN,
Piotr Bałtroczyk (ur. 1961), dziennikarz, poeta, konferansjer, satyryk, prezenter telewizyjny i radiowy,
Krzysztof Pater (ur. 1961), ekonomista, działacz społeczny i polityk, harcmistrz,
Krzysztof Hołowczyc (ur. 1962), kierowca rajdowy,
Iwona Szymańska-Pavlović (ur. 1963) – tancerka, sędzia związkowy, jurorka Tańca z gwiazdami TVN,
Piotr "Peter" Wiwczarek (ur. 1965), wokalista zespołu Vader
Artur Wojdat (ur. 1968), pływak, brązowy medalista olimpijski,
Beata Krupska-Tyszkiewicz (ur. 1970), polska koszykarka,
Ireneusz Bruski (ur. 1971), duchowny katolicki, prawnik, dziennikarz, publicysta,
Anna Samusionek (ur. 1971), aktorka,
Marek Bożek (ur. 1974) ekskomunikowany proboszcz parafii św. Stanisława Kostki w St. Louis, USA
Łukasz Kadziewicz (ur. 1980), siatkarz, reprezentant Polski,
Wojciech Grzyb (ur. 1981), siatkarz, reprezentant Polski,
Marek Kaliszuk (ur.1980), aktor,
Tomasz Lach pseudonim Tomson (ur. 1983) – wokalista grupy Afromental i zdobywca I nagrody w Festiwalu Muzyki BigBeatowej w Żarach
Wojciech Łozowski pseudonim Łozo (ur. 1984) – wokalista grupy Afromental i prezenter MTV Polska.
Mamed Chalidow – zawodnik MMA
Daniel Żółtak – reprezentant Polski w piłce ręcznej
Patrycja Gulak-Lipka (ur. 1982), koszykarka, reprezentantka Polski
Adrian Mierzejewski (ur. 1986) – piłkarz reprezentacji Polski i zawodnik Trabzonsporu, były gracz m.in. Stomilu Olsztyn
Wojciech Płocharski (ur. 1964) – dziennikarz, podróżnik, kompozytor i autor tekstów
Honorowi obywatele miasta[edytuj]
 Osobny artykuł: Honorowi Obywatele Olsztyna.
Honorowe Obywatelstwo Olsztyna nadawane jest na podstawie uchwały osobom szczególnie zasłużonym dla Olsztyna, a także wybitnym osobistościom, jako wyraz najwyższego wyróżnienia i uznania Rady Miasta Olsztyn. Osoba wyróżniona otrzymuje Akt Nadania i Odznakę Honorowego Obywatelstwa Olsztyna.
Miasta partnerskie[edytuj]

Miasta partnerskie
Miasto Kraj Data podpisania umowy
  Bielsko-Biała Polska 2005[54]
  Calpe Hiszpania marzec 1989[55]
  Chateauroux Francja 23 lutego 1991
  Gelsenkirchen Niemcy grudzień 1992[56]
  Kaliningrad Rosja 5 marca 1993[57]
  Łuck Ukraina 19 grudnia 1997[58]
  Offenburg Niemcy 19 marca 1999[59]
  Osnabrück Niemcy 2009
 Richmond Stany Zjednoczone 1995[60]
  Rovaniemi Finlandia 1976[61]
Miasta współpracujące[edytuj]
Miasta partnerskie
Miasto Kraj Data podpisania umowy
 Sønderborg Dania 1994[62]
  Halmstad Szwecja listopad 2003[63]
  Perugia Włochy grudzień 2004[64]
Media[edytuj]

 Osobny artykuł: Media w Olsztynie.
Radio i telewizja[edytuj]


Maszt radiowo-telewizyjny w Olsztynie o zachodzie słońca
W 1969, uruchomiono Olsztyński Radiowo-Telewizyjny Ośrodek Nadawczy w Pieczewie. Wybudowano tam maszt radiowo-telewizyjny 53°45′13″N 20°30′57″E o wysokość 360 m (po podwyższaniach ok. 380 m), który jest najwyższym istniejącym obiektem budowlanym w Polsce.
Stacje radiowe funkcjonujące na obszarze miasta:
Radio Olsztyn
Radio Eska
Radio Planeta
Radio UWM FM
Ośrodki telewizyjne nadające z Olsztyna:
TVP Olsztyn – regionalny oddział TVP, powstały 1 stycznia 2005 na bazie Warmińsko-Mazurski Ośrodek TVP (pasmo lokalne TVP Info)
Tele-Top Olsztyn – lokalna stacja telewizyjna, nadająca program w sieci telewizji kablowej Multimedia Polska
TV Olsztyn – lokalna stacja telewizyjna, nadająca program w sieci telewizji kablowej Vectra
TV Kortowo – internetowa telewizja UWM w Olsztynie
Prasa[edytuj]
 Osobne artykuły: Prasa w Olsztynie i Prasa akademicka w Olsztynie.


Dom Gazety Olsztyńskiej – dawna siedziba redakcji „Gazety Olsztyńskiej (1886-1939)”


Siedziba redakcji dzisiejszej „Gazety Olsztyńskiej”
„Extra Sukces” – bezpłatny tygodnik wydawany od 4 września 2007 przez Produkt Sp. z o.o.
„Gazeta Olsztyńska” – gazeta regionalna powstała 6 kwietnia 1970 z przemianowania "Głosu Olsztyńskiego", wydawany przez Edytor Sp. z o.o.
„Gazeta Studencka” – miesięcznik studentów UWM w Olsztynie
„Gazeta Uniwersytecka” – bezpłatny dodatek do Gazety Olsztyńskiej i Dziennika Elbląskiego, ukazujący się w każdą pierwszą środę miesiąca od marca 2002 przy współpracy z UWM w Olsztynie
„Gazeta Wyborcza” – mutacja lokalna Olsztyn, wydawana przez Agora SA
„Nasz Olsztyniak” – bezpłatna gazeta ukazująca się dwa razy w tygodniu, wydawana przez spółkę Wydawca Olsztyn Sp. z o.o.
„Nowe Życie Olsztyna” – kolorowy miesięcznik, wydawany od 2004
„Posłaniec Warmiński” – dwutygodnik Kurii Metropolitalnej Archidiecezji Warmińskiej, wydawany od 10 października 1982
„Super Express” – mutacja lokalna Olsztyn, wydawany przez MURATOR SA
„Wiadomości Uniwersyteckie” – bezpłatny miesięcznik informacyjny UWM w Olsztynie, wydawany od 1999
Internet[edytuj]
NOlsztyn.pl – miejski portal internetowy Olsztyna i regionu Warmii i Mazur
Olsztyn.com.pl – najstarszy portal internetowy Olsztyna, założony w 1999, prywatna inicjatywa nie związana z żadnym podmiotem
Gazeta On-Line Olsztyn24 – portal internetowy założony w 2007, poruszający sprawy związane z Olsztynem i regionem
Portal Warmii i Mazur WM.PL – portal internetowy założony w 2002, związany z Gazetą Olsztyńską
Polska Olsztyn – regionalny serwis internetowy, powstały 26 lutego 2009, będący częścią Polskatimes.pl – internetowego serwisu dziennika Polska
ITVolsztyn.pl – pierwsza w Olsztynie prywatna telewizja internetowa, założona 5 maja 2011 – dokumentuje najważniejsze wydarzenia w Olsztynie, pokazuje mieszkańców miasta i promuje lokalny biznes

Brak komentarzy:

Prześlij komentarz

+1