wtorek, 18 września 2012

Nowogrodziec


Nowogrodziec

Państwo Polska
Województwo dolnośląskie
Powiat bolesławiecki
Gmina Nowogrodziec
gmina miejsko-wiejska
Prawa miejskie 1233
Burmistrz Robert Marek Relich
Powierzchnia 16,1 km²
Ludność (2011)
• liczba
• gęstość
4 221 ▲[1].
251,4 os./km²
Strefa numeracyjna
(+48) 75
Kod pocztowy 59-730
Tablice rejestracyjne DBL
Położenie na mapie Polski


Nowogrodziec
51°12′04″N 15°23′08″E
TERC
(TERYT) 5020101044
Urząd miejski
Rynek 1
59-730 Nowogrodziec
 Multimedia w Wikimedia Commons
 Hasło Nowogrodziec w Wikisłowniku
Strona internetowa
Nowogrodziec (niem. Naumburg am Queis) – miasto leżące na Śląsku (Dolnym Śląsku), w woj. dolnośląskim, w powiecie bolesławieckim, siedziba władz gminy miejsko-wiejskiej Nowogrodziec. W latach 1975-1998 miasto administracyjnie należało do woj. jeleniogórskiego.
Według danych z 31 marca 2011 miasto liczyło 4 221 mieszkańców.
Spis treści  [ukryj]
1 Położenie
2 Historia
3 Zabytki
4 Gospodarka
5 Walory przyrodnicze
6 Edukacja
7 Kultura
8 Sport i rekreacja
9 Zobacz też
10 Współpraca międzynarodowa
11 Przypisy
12 Bibliografia
13 Linki zewnętrzne
Położenie[edytuj]

Nowogrodziec położony jest w południowo-zachodniej części województwa dolnośląskiego w powiecie bolesławieckim nad Kwisą i Iwnicą. Miasto liczące nieco ponad 4 tys. mieszkańców rozłożone jest w dolinie rzeki, na obszarze Borów Dolnośląskich oraz na skraju Niziny Śląskiej. Miasto leży przy drodze wojewódzkiej nr 357 relacji Osiecznica–Radomierzyce oraz w odległości 4,5 km od drogi krajowej nr 94 (Wrocław–Zgorzelec)[2]. Oprócz tego z Nowogrodźca wybiegają drogi lokalne do Gierałtowa, Lwówka Śląskiego, Brzeźnika i Zebrzydowej.
Przez miasto przebiega linia kolejowa Jelenia Góra–Żagań. W mieście znajduje się czynna stacja kolejowa.
 Osobny artykuł: Nowogrodziec (stacja kolejowa).
Historia[edytuj]


Ta sekcja od 2009-03 wymaga uzupełnienia źródeł podanych informacji.
Informacje nieweryfikowalne mogą zostać zakwestionowane i usunięte.
Aby uczynić sekcję weryfikowalną, należy podać przypisy do materiałów opublikowanych w wiarygodnych źródłach.
 Osobne artykuły: Herb Nowogrodźca i Flaga Nowogrodźca.
Historia Nowogrodźca jest długa i zawiła. Pierwsi osadnicy – Bobrzanie dobrze wykorzystywali dogodne położenie grodu na wysokim wzniesieniu. Wzgórze, które opływają dwie rzeki Kwisa i Iwnica stanowiło dobry punkt kontrolny dla brodu, którym przeprawiali się kupcy zmierzający wzdłuż Kwisy w kierunku północnym. Stanowiło ono też świetny bastion obronny. Potwierdzeniem tego są znalezione stare monety i przedmioty rzymskie w mieście. Przez teren miasta i gminy przebiegał szlak "Via Regia" czyli "Królewska Droga". Był to szlak handlowy prowadzący z zachodu na wschód. Nowogrodziec był związany w późniejszym okresie z dynastią Piastów Śląskich. Miasto posiada długą tradycję miejską. W 2003 miasto obchodziło 770-lecie nadania praw miejskich, którymi cieszy się od 1233. Prawa miejskie miastu nadał książę Henryk Brodaty. Nowogrodziec był na przestrzeni wieków własnością książąt legnickich, głogowskich, świdnicko-jaworskich. Wraz z powstaniem na początku XIII wieku klasztory nowogrodzieckiego, nastąpił dynamiczny rozwój kościoła jak i miasta. Mniszki z klasztoru dzięki swym staraniom doprowadziły do miasta wodę budując w 1500 wodociąg miejski. Najubożsi mieszkańcy Nowogrodźca mogli korzysta ze źródlanej wody za darmo. Współpraca klasztoru z miastem nie zawsze układała się dobrze. Dochodziło także do częstych niesnasek i kłótni, głownie o prawo połowu ryb w Kwisie, prawo do sądownictwa czy przywilej warzenia piwa. Znaczenie miasta rosło w związku z obecnością na jego terenach złóż gliny. Znaczny rozwój miasta zapewniło także XV-wieczne prawo cechowe, które ustalało liczbę warsztatów jednego cechu w mieście. To tutaj przybyły z sąsiedniego Bolesławca Jonasz Anders założył swój warsztat. Nastąpiło to w 1547. Po tym okresie aż do XX wieku mieszkańcy utrzymywali się z produkcji wyrobów ceramicznych. Nowogrodziec znajdował się najpierw pod panowaniem Polski do śmierci księżnej Agnieszki. Po tym zajściu miasto weszło pod panowanie korony Czeskiej. Właścicielami Nowogrodźca były rody von Landeskrone, von Rechenberg, von Haugwitz i von Warnsdorf. Od XVIII wieku miasto znajdowało się we władaniu Prus. Nowogrodziec doświadczył w swej historii wielu katastrof i klęsk żywiołowych wśród których prym wiodły wielkie pożary i katastrofalne powodzie. Również zarazy i choroby nie omijały miasta. W 1527 dżuma zabiła niemal wszystkich mieszczan. Jedynymi ocalałymi z epidemii były trzy pary małżeńskie oraz mieszkańcy klasztoru. Wstrząśnięci nowi mieszkańcy miasta postanowili wybudować świątynię i nazwać ją Kościołem Ofiarowania. Kościół ten został ukończony dopiero w 1657, a do naszych czasów zachował się jedynie fragment fundamentów na cmentarzu komunalnym. Nowogrodziec przez lata był też dewastowany przez działania wojenne. Miasto niszczone było przez Husytów w XV wieku, Szwedów w XVII wieku, także podczas wojen śląskich. Mimo to miasto szybko podnosiło się ze zniszczeń i odbudowywało. W 1817 powstał pierwszy telegraf, a wkrótce potem przez Zebrzydową poprowadzono Dolnośląsko-Brandenburską Kolej Żelazną. Początek XX wieku zapisał się szybkim i dynamicznym rozwojem miasta, dużymi inwestycjami oraz znacznym poprawieniem standardu życiowego mieszkańców Nowogrodźca. Już w 1900 miasto otrzymało prąd elektryczny, a jako pierwsze zostały oświetlone główne arterie komunikacyjne miasta. Również w tym samym roku w mieście założono pierwsze linie telefoniczne. Równocześnie rozbudowywano się połączeń kolejowych. W 1903 ukończono linię z Lwówka Śląskiego przez Nowogrodziec do Żagania, a rok później, (1904), po dwóch latach budowy otwarto dworzec kolejowy. Nowogrodziec przeszedł bez większych zniszczeń I wojnę światową, lecz olbrzymie zniszczenia przyniosła II wojna światowa. Większość zabytkowych domów i kamieniczek w centrum uległa zniszczeniu w wyniku zaciętych walk w lutym 1945. Te które ocalały wojenną pożogę w stanie nienaruszonym stoją do dzisiaj i są ozdobą nowogrodzieckiego rynku. Jednak te które były lekko zniszczone w wyniku działań wojennych zostały bezmyślnie wyburzone, a w ich miejsce postawiono nieciekawe, socjalistyczne bloki. Po wojnie Nowogrodziec rozwijał się wolniej. Powstało kilka inwestycji, nowe zakłady przemysłowe, instytucje kultury i oświaty. Miasto najpierw należało do województwa wrocławskiego (najpierw z siedzibą w Legnicy a potem we Wrocławiu. Do 1975 leżał w powiecie bolesławieckim. Reforma administracyjna z 1975 r. umieściła Nowogrodziec w nowo powstałym województwie jeleniogórskim. Ponowna reforma administracyjna z 1998 ponownie umieściła miasto w powiecie bolesławieckim województwa dolnośląskiego. W 2000 w podnowogrodzieckiej wsi Wykroty uruchomiono specjalną strefę ekonomiczną. W 2003 miasto Nowogrodziec obchodziło uroczyście 770-lecie nadania praw miejskich. Obecnie miasto liczy nieco ponad 4 tys. mieszkańców i jest lokalnym ośrodkiem usługowym, przemysłowym, i administracyjnym.
Zabytki[edytuj]

Nowogrodziec pomimo zniszczeń wojennych może poszczycić się wieloma zabytkami architektury.
Według rejestru Narodowego Instytutu Dziedzictwa na listę zabytków wpisane są[3]:
miasto (ośrodek historyczny)
zespół klasztorny magdalenek, XVIII-XIX w.:
późnobarokowy kościół parafialny pw. św. Pawła i Piotra
klasztoru Magdalenek z XIII w.
mury obronne, pozostałości z ok. 1500 r.
ratusz z 1795 roku, przebudowany w 1880 r.
plebania, obecnie dom mieszkalny, ul. Kościelna (dec.Klasztorna) 1, z 1790 r.
szkoła, obecnie plebania, ul. Kościelna 1, z 1766 r.
kamieniczki przy okolicznych uliczkach rynku:
dom, ul. Kościelna 3, z XVIII w.
dom, Kościelna 15, z drugiej poł. XIX w.
dom mieszkalno-gospodarczy, ul. Ołdrzychowska 26, z pierwszej poł. XIX w.,
dom, ul. Szpitalna 10, z 1850 r.
inne zabytki:
barokowa kamienna figura św. Jana Nepomucena
wieża widokowa wybudowana w latach 1879-1890,
kościół ewangelicki
kościół św. Mikołaja
plebania z z 1726 roku
kamienny drogowskaz z początku XIX wieku
słup milowy Poczty Saskiej z XVII wieku
cmentarz żołnierzy Armii Radzieckiej poległych w walkach z Niemcami w 1945 r. (222 groby)
Gospodarka[edytuj]


Ta sekcja wymaga określenia jasnych kryteriów wyboru.
Kryteria powinny być poparte źródłami, nie mogą naruszać zasady neutralnego punktu widzenia, należy też unikać próżnych wyrażeń takich jak "znani", "najlepsi" itd. Kryteria możesz omówić w dyskusji artykułu.
Zobacz też: Zasady tworzenia list.
Nowogrodziec jest lokalnym ośrodkiem usługowo-handlowym, i przemysłowym. W mieście nie ma wielu zakładów przemysłowych. Mimo to istnieje kilka większych podmiotów gospodarczych:
Kopalnie Surowców Mineralnych "Surmin-Kaolin" S.A. – producent kaoliu dla przemysłu ceramicznego, szklarskiego
Klinkiernia "Ołdrzychów" Sp. z o.o. – producent cegły klinkierowej
Noelken sp. z o.o. – producent półproduktów do produkcji kosmetyków
Przedsiębiorstwo Konserwacji Urządzeń Wodnych i Melioracyjnych "Meliobud" sp. z o.o. – wykonuje usługi wodne i melioracyjne
W pobliskiej wsi Wykroty utworzono podstrefę Nowogrodziec Kamiennogórskiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej Małej Przedsiębiorczości S.A. w której działa kilka podmiotów:
Ziołopex – producent przypraw i dodatków piekarsko-ciastkarskich, konfekcjonowanie bakalii
Cerrys sp. z o.o. – producent farb i lakierów
CM3 – producent metalowych kontenerów
BDN Polska
Weber Hydraulika – producent elementów metalowych i hydraulicznych
HMS Polska – producent maszyn do obróbki galwanicznej płyt drukowanych
Lovink Polska – usługi w zakresie emaliowania produktów używanych w gospodarstwie domowym
Oprócz tego w mieście istnieje szereg sklepów, punktów usługowych, kilka hurtowni, działają serwisy samochodowe. Istnieje poczta, ośrodek zdrowia, posterunek policji, stacja benzynowa.
Walory przyrodnicze[edytuj]

Nowogrodziec jest terenem atrakcyjnym pod względem przyrodniczym. Na terenie gminy Nowogrodziec znajduje się 17 pomników przyrody[potrzebne źródło], które umiejscowione są na terenach czterech zabytkowych parków w Wykrotach, Zebrzydowej, Gościszowie i Gierałtowie. Najbardziej znanym pomnikiem przyrody[potrzebne źródło] jest "bluszcz kolejarzy" który oplata jedną ze ścian stacji PKP w Zebrzydowej.
Edukacja[edytuj]

W Nowogrodźcu istnieje możliwość zdobycia wykształcenia na poziomie przedszkolnym, podstawowym oraz gimnazjalnym. W mieście istnieje Szkoła Podstawowa im. Bolesława Chrobrego, Gimnazjum Miejskie w Nowogrodźcu oraz Przedszkole Samorządowe. Ogółem do tych szkół uczęszcza ponad 1100 uczniów[potrzebne źródło]. Nowogrodzieckie szkoły podstawowe i gimnazja realizują tzw. programy wychowawcze które maja na celu rozwijanie osobowości ucznia, jego poczucia silnej tożsamości. Oprócz tego w wielu szkołach prowadzone są liczne zajęcia pozalekcyjne, głównie sportowe ale także zajęcia z języka polskiego, matematyki czy plastyki. Ciekawe są zajęcia z informatyki czy prowadzone chóry dziecięce i młodzieżowe[potrzebne źródło].
Kultura[edytuj]

Główną instytucją kulturalną i animatorem życia kulturalnego w Nowogrodźcu jest Gminne Centrum Kultury i Sportu. Prowadzi ono zajęcia w kilku sekcjach i stowarzyszeniach. Są to[potrzebne źródło]: sekcja języków obcych, sekcja karate, aerobik, tenis stołowy, klub młodzieżowy, chór, sekcja taneczna, koło harcerskie, sekcja gier zespołowych. GCKiS prowadzi i utrzymuje także Bibliotekę Publiczna Miasta i Gminy w Nowogrodźcu. Instytucja ta jest także organizatorem wielu imprez sportowo-kulturalnych wśród których najważniejsze[potrzebne źródło] to NOWOgrodziec NA FOLKOWO, Gminny Konkurs na Pisankę-Kraszankę, Kwietniowe spotkania na planszy, Dni Gminy Nowogrodziec, Dożynki Gminne, Bal Mikołajkowy, Bieg Uliczny Nowogrodzka Dziesiątka oraz Pečenica czyli Święto Pieczonego Prosiaka.
Sport i rekreacja[edytuj]

W Nowogrodźcu istnieje stadion miejski którym zarządza Gminne Centrum Kultury i Sportu. Centrum to organizuje także wiele imprez sportowych w mieście i gminie m.in[potrzebne źródło]. deblowy turniej tenisa stołowego, halowy turniej piłki nożnej o puchar Burmistrza Nowogrodźca, turniej szachowy, miniturniej koszykówki Kosz, turniej rzutek sportowych, halowa liga unihokeja. W Nowogrodźcu istnieje Międzyzakładowy Ludowy Klub Sportowy Chrobry Nowogrodziec, który został założony w 1948 roku[potrzebne źródło].
Zobacz też[edytuj]

powiat bolesławiecki
województwo jeleniogórskie
Współpraca międzynarodowa[edytuj]

Miasta partnerskie:
 Salzgitter[potrzebne źródło]
 Friedensdorf[potrzebne źródło]
 Großdubrau[potrzebne źródło]

Brak komentarzy:

Prześlij komentarz

+1