wtorek, 18 września 2012

Nowe Warpno


Nowe Warpno

Państwo Polska
Województwo zachodniopomorskie
Powiat policki
Gmina Nowe Warpno
gmina miejsko-wiejska
Prawa miejskie ok. 1295
Burmistrz Władysław Kiraga
Powierzchnia 24,51 km²
Ludność (2010)
• liczba
• gęstość
1237
50,5 os./km²
Strefa numeracyjna
(+48) 91
Kod pocztowy 72-022
Tablice rejestracyjne ZPL
Położenie na mapie Polski


Nowe Warpno
53°43′N 14°16′E
TERC
(TERYT) 4324311034
SIMC 0979308
Urząd miejski
pl. Zwycięstwa 1
72-022 Nowe Warpno
 Multimedia w Wikimedia Commons
 Hasło Nowe Warpno w Wikisłowniku
Strona internetowa
Nowe Warpno (do 1945 niem. Neuwarp) – miasto w północno-zachodniej Polsce, w województwie zachodniopomorskim, w powiecie polickim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Nowe Warpno, położone na Półwyspie Nowowarpieńskim, nad Zalewem Szczecińskim i Jeziorem Nowowarpieńskim. Prawa miejskie od ok. 1295 r.
Według danych z 31 grudnia 2010 r. miasto miało 1237 mieszkańców[1].
Spis treści  [ukryj]
1 Położenie
2 Historia
2.1 Najwcześniejsze dzieje
2.2 Okres szwedzki
2.3 Okres pruski i niemiecki
2.4 Okres po II wojnie światowej
2.5 Przynależność polityczno-administracyjna Nowego Warpna
3 Architektura
4 Gospodarka
5 Turystyka
6 Komunikacja
7 Administracja
8 Przypisy
9 Bibliografia
10 Linki zewnętrzne
Położenie[edytuj]



Nowe Warpno i Jez. Nowowarpieńskie
Nowe Warpno znajduje się w północno-zachodniej części województwa zachodniopomorskiego, na północno-zachodnim krańcu powiatu polickiego. Miasto jest położone Półwyspie Nowowarpieńskim oddzielającym Jezioro Nowowarpieńskie od Zatoki Nowowarpieńskiej, będącej częścią Zalewu Szczecińskiego. Półwysep należy do Równiny Wkrzańskiej.
Według danych z 1 stycznia 2009 całkowita powierzchnia miasta wynosi 24,51 km²[2].
Do Nowego Warpna należą także osiedla (dawne wsie): Grądno, Karszno, Małachowo, Miroszewo, Podgrodzie, Przedborze, Rytka.
W latach 1946–1998 miasto administracyjnie należało do woj. szczecińskiego.
Historia[edytuj]

Najwcześniejsze dzieje[edytuj]
Miasto Nowe Warpno zostało lokowane najprawdopodobniej w 1295 roku. Lokacja odbyła się na zasadzie translokacji z terenów dzisiejszej dzielnicy Podgrodzie, gdzie znajdował się dawny gród słowiański. Miasteczko znalazło się w granicach Księstwa Zachodniopomorskiego, aż do 1648 roku, kiedy to pokój w Osnabrück po wojnie trzydziestoletniej przyznał tereny te Szwecji, która panowała nad Nowym Warpnem do 1720 roku.
Okres szwedzki[edytuj]


Ratusz miejski w Nowym Warpnie
Szwedzi dążyli do szybkiego ufortyfikowania leżącego na wyspie miasta. W 1678 roku fortyfikator Christian Kanxdorff przedstawił projekt nowej twierdzy. Fortyfikacje miały łączyć trzy wyspy. Obecny półwysep, na którym dziś znajduje się centrum miasta, dawniej nie był połączony z lądem stałym. Plany wybudowania wielkiej twierdzy zrealizowano tylko częściowo. W 1692 roku główna część Nowego Warpna spłonęła w wielkim pożarze. Zniszczony został m.in. ratusz oraz kościół. Świątynię odbudowano, zaś na miejscu starego ratusza wzniesiono nowy, ryglowy budynek w 1697 roku. Po wielkim pożarze mieszkańcy przenieśli się w większości do Starego Warpna, jednak po odbudowie powrócili i miasto liczyło w XVIII wieku ok. 1,3 tys. mieszkańców.
Okres pruski i niemiecki[edytuj]
W 1720 roku zostało wcielone do państwa pruskiego. Podczas wojny siedmioletniej zajęte przez wojska carskiej Rosji. W 1759 roku, 10 września, na Zalewie Szczecińskim w okolicach Nowego Warpna rozegrała się bitwa morska pomiędzy Szwedami a Prusakami. Była to pierwsza bitwa morska w historii pruskiej floty. Zakończyła się ona zwycięstwem Szwecji, której flotyllą dowodził kapitan Rutensparne.


Budownictwo ryglowe w Nowym Warpnie
W XVIII wieku miasto rozbudowało się w kierunku południowym, gdzie istniała dzielnica przedmiejska, obecne Karszno. Tam znajdował się m.in. młyn i waga miejska. Wielkie szwedzkie fortyfikacje rozebrano w XIX wieku. Fosa została zasypana i wyspa stała się półwyspem. W 1846 roku zapadła decyzja o wybudowaniu grobli łączącej Stare Warpno z Nowym Warpnem. Projekt ten został zatwierdzony dopiero w 1908, jednak nigdy nie został zrealizowany. Pod koniec XIX wieku miasteczko zostało połączone ze Stolcem i dalej Szczecinem linią kolejową, co przyspieszyło rozwój gospodarczy. Miasto stało się ośrodkiem rybackim i handlowym. Znajdował się tutaj m.in. dom starców, szpital, poczta, szkoła, dom towarowy prowadzony przez rodzinę żydowską, łaźnia miejska i mleczarnia. W okresie międzywojennym miasto przeżywało rozkwit jako ośrodek turystyczny. Kursowały promy do Starego Warpna, Trzebieży i Szczecina oraz rejsy po Zalewie Szczecińskim. Miasto utrzymywało sześć restauracji, sześć piekarń, dwa warsztaty złotnicze, jeden kuśnierski, cztery krawieckie, pięć szewskich, kwitło przetwórstwo rybne.
Okres po II wojnie światowej[edytuj]
Od 1945 Nowe Warpno należy do Polski. W październiku 1945 powołano polskie władze miejskie i urzędy. Obecnie miasteczko jest małym ośrodkiem turystycznym, siedzibą Urzędu Gminy i Miasta. W 2007 r. wydano monografię (w serii czas przestrzeń tożsamość) miasta Nowe Warpno autorstwa dr Wojciecha Łopucha, w 2010 r. ukazało się II wydanie, zatytułowane Nowa Warpno i okolice. Autorem zdjęć współczesnych był szczeciński artysta fotograf Andrzej Łazowski.
Przynależność polityczno-administracyjna Nowego Warpna[edytuj]
 1815-1866: Związek Niemiecki, Królestwo Prus, prowincja Pomorze, rejencja szczecińska, powiat Anklam (1815-1818), powiat Ueckermünde
 1866-1871: Związek Północnoniemiecki, Królestwo Prus, prowincja Pomorze, rejencja szczecińska, powiat Ueckermünde
 1871-1918: Cesarstwo Niemieckie, Królestwo Prus, prowincja Pomorze, rejencja szczecińska, powiat Ueckermünde
 1919-1933: Rzesza Niemiecka (Republika Weimarska), kraj związkowy Prusy, prowincja Pomorze, rejencja szczecińska, powiat Ueckermünde
 1933-1945: III Rzesza, prowincja Pomorze, rejencja szczecińska, powiat Ueckermünde
 1945-1952: Rzeczpospolita Polska (Polska Ludowa), województwo szczecińskie, powiat szczeciński
 1952-1975: Polska Rzeczpospolita Ludowa, województwo szczecińskie, powiat szczeciński
 1975-1989: Polska Rzeczpospolita Ludowa, województwo szczecińskie, gmina Nowe Warpno
 1989-1998: Rzeczpospolita Polska, województwo szczecińskie, gmina Nowe Warpno
 1999-teraz: Rzeczpospolita Polska, województwo zachodniopomorskie, powiat policki, gmina Nowe Warpno
Architektura[edytuj]



Nawa boczna kościoła Wniebowzięcia NMP w Nowym Warpnie
Zabytki chronione prawem w Nowym Warpnie:
kościół pw. Wniebowzięcia NMP z XV, gotycki z barokowym wyposażeniem, przebudowany w 1693 r. i w XIX wieku,
pałac w Karsznie
ratusz o konstrukcji ryglowej, z 1697,
Kościół św. Huberta w Nowym Warpnie-Karsznie, ryglowy, z XVIII w.,
teren Starego Miasta z połowy XV w.[3]
poczta przy ul. Kościuszki 58, z około 1905,
dom szachulcowy z XVIII/XIX w., ul. Kościelna 2
dom szachulcowy, z XVIII/XIX w., Plac Zwycięstwa 3
Obok kościoła pw. Wniebowzięcia NMP znajdują się dwa głazy-pomniki: ku czci zmarłych mieszkańców Nowego Warpna oraz drugi poświęcony Ojcu Świętemu Janowi Pawłowi II.
Gospodarka[edytuj]

Nowe Warpno nie jest ośrodkiem przemysłowym. Gospodarka ogranicza się do usług i rybołówstwa. Największą firmą jest spółka "Ryb-War" zajmująca się połowem i sprzedażą ryb. Właśnie rybołówstwo stanowi główną część miejskiej gospodarki. W mieście działa kilka sklepów spożywczych i przemysłowych.
Turystyka[edytuj]

Nowe Warpno to miejscowość turystyczna ze względu na swoje położenie nad Zalewem Szczecińskim oraz zabytki. W mieście znajduje się kemping oraz kilka gospodarstw agroturystycznych. Na południowym brzegu półwyspu znajduje się plaża, użytkowana w miesiącach letnich. Na terenie kempingu znajduje się natomiast plaża strzeżona oraz wypożyczalnia sprzętu wodnego. Miejscowość posiada niewielkie zaplecze gastronomiczne.
Do atrakcji turystycznych należy także okoliczna przyroda. W dzielnicy Miroszewo znajduje się wybrzeże klifowe, zaś w klifach gnieżdżą się jaskółki brzegówki[potrzebne źródło]. Okolice miasta to tereny leśne Puszczy Wkrzańskiej.
Przez miasto i okolice prowadzą szlaki turystyczne[4]:
• czerwony  Szlak "Puszcza Wkrzańska"
• zielony  Międzynarodowy szlak rowerowy wokół Zalewu Szczecińskiego R-66
Planowana jest organizacja szlaku wodnego Berlin – Szczecin – Bałtyk.
Komunikacja[edytuj]

 Osobny artykuł: Port Nowe Warpno.
W Nowym Warpnie znajduje się port dla statków białej floty wykonujących kursy do sąsiedniego Altwarp (Stare Warpno) oraz do Ueckermünde i Kamminke. W porcie Nowe Warpno przy Nabrzeżu Przemysłowym (odpraw granicznych) mogą zawijać statki o maksymalnej długości do 40 m i maksymalnej szerokości do 8 m[5].
Z miasta prowadzi droga wojewódzka nr 114 przez Trzebież (21 km), Police (34 km) do Tanowa.
Przed II wojną światową istniała linia kolejowa prowadząca z Gumieniec przez Stobno, Dołuje, Dobrą, Buk (w Polsce), Glashütte, Hintersee i Rieth w Niemczech do Nowego Warpna. Została ona w 1945 r. rozebrana na odcinku Dobra – Nowe Warpno, wskutek przecięcia jej przez nowowytyczoną granicę państwową.
Administracja[edytuj]

Miasto jest siedzibą gminy miejsko-wiejskiej. Mieszkańcy Nowego Warpna wybierają do swojej rady miejskiej 11 radnych (11 z 15). Pozostałych 4 radnych wybierają mieszkańcy terenów wiejskich gminy Nowe Warpno. Organem wykonawczym jest burmistrz. Siedzibą władz jest budynek przy placu Zwycięstwa.
Burmistrzowie Nowego Warpna:
Sylwester Getka (2002–2006)
Władysław Piotr Kiraga (od 2006)
Mieszkańcy Nowego Warpna wybierają parlamentarzystów z okręgu wyborczego Szczecin, a posłów do Parlamentu Europejskiego z okręgu wyborczego nr 13.

Brak komentarzy:

Prześlij komentarz

+1