wtorek, 18 września 2012

Niemcza


Niemcza

Państwo Polska
Województwo dolnośląskie
Powiat dzierżoniowski
Gmina Niemcza
gmina miejsko-wiejska
Prawa miejskie ok. 1282
Burmistrz Grzegorz Kosowski
Powierzchnia 19,81 km²
Ludność (2011)
• liczba
• gęstość
3 145 ▲[1]
157,0 os./km²
Strefa numeracyjna
+48 74
Kod pocztowy 58-230
Tablice rejestracyjne DDZ
Położenie na mapie Polski


Niemcza
50°43′N 16°50′E
TERC
(TERYT) 5020102074
Urząd miejski
Rynek 10
58-230 Niemcza
 Multimedia w Wikimedia Commons
 Hasło Niemcza w Wikisłowniku
Strona internetowa


Rynek w Niemczy
Niemcza (niem. Nimptsch) – miasto w woj. dolnośląskim, w powiecie dzierżoniowskim, siedziba władz gminy miejsko-wiejskiej Niemcza. Położone nad rzeką Ślęzą, na obszarze Wzgórz Niemczańsko-Strzelińskich. Historycznie leży na Dolnym Śląsku. W latach 1975-1998 miasto administracyjnie należało do woj. wałbrzyskiego.
Wg danych z 31 marca 2011 miasto liczy 3 145 mieszkańców.
Obecnie ośrodek usługowy regionu turystycznego. Niewielkie zakłady przemysłu maszynowego, odzieżowego, drzewnego, dziewiarskiego i spożywczego.
Spis treści  [ukryj]
1 Toponimia
2 Historia[4]
3 Zabytki[4][13]
4 Transport
5 Rozrywka[15]
6 Ciekawostka
7 Współpraca międzynarodowa
8 Przypisy
9 Linki zewnętrzne
Toponimia[edytuj]

Nazwa miasta, nadana przez Słowian, przybyłych na Śląsk w VI wieku n.e.[2], wywodzi się prawdopodobnie od starosłowiańskiego słowa Niemiec (nemz = niemy)[3], które to oznaczało obcą osobę. Według legendy Niemcza została odbudowana przez Niemców – osoby spoza grodu[4]. W 1154 roku wymieniona jest jako Nemechi, w 1238 Zlemech, a w dokumencie łacińskim z 1290 wymieniona we fragmencie "in territorio Nympczensi".[5] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego podaje polską nazwę w formie Niemcz oraz zgermanizowaną Nimptsch.[6].
Historia[4][edytuj]

990 r. – zdobycie przez Mieszka I Niemczy wraz ze Śląskiem kosztem państwa czeskiego. Kronikarz czeski Mnich Sazawski napisał wtedy: "Nemci perdita est", tj. Niemcza została stracona.
1017 r. – Niemcza zasłynęła w Europie zwycięską bitwą, kiedy to za panowania Bolesława Chrobrego odparto najazd zbrojny cesarza niemieckiego Henryka II wraz z oddziałami czeskimi i lutyckimi. Bardzo szczegółowo fakt ten opisał niemiecki kronikarz Thietmar.
1155 r. – Papież Hadrian IV wymienia Niemczę jako jeden z grodów kasztelańskich należących do Biskupstwa wrocławskiego.
1213-1216 r. – na zamku w Niemczy przebywa Jadwiga, księżniczka pochodząca ze starego arystokratycznego rodu Andechs-Meran, żona Henryka Brodatego i matka Henryka Pobożnego, późniejsza święta, patronka Śląska, fundatorka kościołów w Niemczy. Zamek ten do czasów przedwojennych znany był jako Zamek Jadwigi.
1244 r. – w kościele Św. Wojciecha w Starej Niemczy podpisany zostaje dokument wydany przez księcia Bolesława Rogatkę dotyczący budowy katedry we Wrocławiu wraz z otrzymanymi przywilejami na tę okoliczność. Uczestniczył w tym ważnym momencie biskup Tomasz z Wrocławia i pięciu kasztelanów. Kopia tego dokumentu istnieje w Archiwum Archidiecezjalnym we Wrocławiu.
1282 r. – Niemcza otrzymuje prawa miejskie z rąk Henryka IV Probusa. Istnieje jednakże duże prawdopodobieństwo, że Niemcza mogła posiadać je już wcześniej.
1288 r. – zostaje wzniesiona na zamku niemczańskim kaplica.
1295 r. – budowa w Niemczy fortyfikacji, przebudowa zamku i murów obronnych, które zaopatrzone są w dwie bramy i cztery furty. Taki stan pozostał do dziś.
1329 r. – wraz z hołdem lennym złożonym we Wrocławiu przez ks. legnickiego, Bolesława III Rozrzutnego, Niemcza przechodzi pod zwierzchnictwo korony czeskiej
1331 r. – Niemcza odpiera skutecznie ataki wojsk króla czeskiego Jana Luksemburskiego, który oblegał miasto. Obrona ta uniemożliwiła połączenie się wojsk Jana Luksemburskiego z wojakami krzyżackimi, co z kolei przyczyniło się do zwycięstwa króla Władysława Łokietka w wojnie z Krzyżakami.
1393-1675 r. – Niemcza jest własnością książąt legnicko-brzeskich.
1419-1430 r. – Niemcza jest ostoją ruchu husyckiego na Śląsku. Po poddaniu się grodu zostają zburzone mury obronne.
1585 r. – przebudowa średniowiecznego zamku na styl renesansowy.
1635 r. – urodził się w Niemczy poeta barokowy, późniejszy syndyk Wrocławia, Daniel Casper von Lohenstein. Jedna z jego posiadłości, pałac w Kietlinie, do dziś jest dobrze zachowana.
1675 r. – 21 września umiera bezpotomnie w wieku 15 lat, ostatni potomek dynastii Piastów Śląskich – Jerzy Wilhelm, władca Niemczy. Miasto przechodzi na okres prawie 70 lat pod bezpośrednie panowanie Habsburgów.
1741 r. – Niemcza wchodzi w skład państwa pruskiego
1790 r. – przebywa w Niemczy Johann Wolfgang von Goethe, słynny poeta niemiecki zaprzyjaźniony z Adamem Mickiewiczem – m.in. w Restauracji Rycerskiej (dziś Łabędź), co upamiętnia miedziana tablica).
1871 r. – Niemcza częścią zjednoczonych Niemiec
1945 r.
styczeń zbliżanie się Armii Czerwonej spowodowało ucieczkę i ewakuację ludności niemieckiej z terenów Pomorza i Śląska[7][8] zarządzonej przez władze niemieckie bez przygotowania[9]. Z tego powodu wielu ludzi zginęło – bądź to w wyniku działań frontowych, bądź wskutek wysokich mrozów[10].
9 maja Niemcza zostaje zajęta przez wojska radzieckie
włączenie miasta wraz z Dolnym Śląskiem do państwa polskiego
zaczęli przybywać Polacy z obszarów, które po konferencji jałtańskiej znalazły się poza nową wschodnią granicą Polski. Polaków tych wysiedlano na podstawie narzuconych przez rząd ZSRR umów, które podpisał marionetkowy i podporządkowany Stalinowi Polski Komitet Wyzwolenia Narodowego (PKWN.)[10].
początek wysiedlenia niewielu pozostałych jeszcze po zimowej ucieczce i ewakuacji dotychczasowych mieszkańców miasta do Niemiec; przybywają emigranci z Kresów Wschodnich
napływ uciekinierów z Grecji. Prawie do końca lat 90. XX wieku Grecy stanowili znaczącą część mieszkańców Niemczy – m.in. w latach 70. i 80. dysponowali własną szkołą podstawową.
1996 r. – 700-lecie kościoła w Niemczy.
1997 r. – wielka powódź, która swoim zasięgiem objęła również Gminę Niemcza, m.in. zalany został stadion miejski.
1998 r. – 20 marca podpisanie układu o partnerstwie z niemieckim miastem Gladenbach, leżącym w północnej Hesji.
2008 r. – 23 października podpisanie układu o partnerstwie z czeskim miastem Letohrad[11].
2009 r. – 22 maja podpisanie układu o partnerstwie z francuskim miastem Monteux[12]
Zabytki[4][13][edytuj]



Kościół św. Piotra i Pawła
Według rejestru Narodowego Instytutu Dziedzictwa na listę zabytków wpisane są obiekty[14]:
ośrodek historyczny miasta z rynkiem o wydłużonym, wrzecionowatym kształcie
kościół ewangelicki pw. św. Jerzego, ob. nieczynny, ul. Gumińska, z 1612 r., przebudowany w 1888 r.
gotycko–renesansowy zamek z końca XVI-XIX w., ul. Królowej Jadwigi 6
mury obronne, z XV w., fragmenty kamiennych fortyfikacji
baszta Bramy Górnej, ul. Bolesława Chrobrego 3, z XVI w., przebudowana w 1936 r.
neoromański ratusz z l. 1853-62, Rynek 10
kamienica, ul. Królowej Jadwigi 1, z 1870 r.
plebania, pl. Mieszka I 6, z 1840 r., przebudowana w 1900 r.
dom, ul. Piastowska 13, po 1870 r.
kamienica, Rynek 5, z XVI w., przebudowana w 1861 r.
kamienica, Rynek 6, z XVI w., przebudowana po 1860 r.
dom, Rynek 8, po 1860 r.
kamienica, Rynek 9, z XVI w., przebudowana po 1860 r.
dom, Rynek 16, z XVIII w., przebudowany w XIX/XX w. (dec. pl. Wolności)
dom, Rynek 14, z 1865 r.
kamienica, Rynek 15, z 1865 r.
hotel, ob. dom, Rynek 17, z 1860 r., przebudowany w 1945 r.
dom, Rynek 18, po 1860 r.
dom, Rynek 19, po 1860 r.
dom, Rynek 20, po 1860 r.
dom, Rynek 24, z ok. 1700 r., przebudowany w pocz. XX w.
dom, Rynek 25, z 1800 r., przebudowany pocz. XX w.
dom, Rynek 31, z 1887 r.
dom, Rynek 33, z XVIII w., przebudowany w XIX/XX w.,(dec. pl. Wolności)
dom, Rynek 34, z poł. XVIII w., przebudowany po 1920 r.
dom, Rynek 35, z pocz. XIX w., przebudowany w XIX/XX w. (dec. pl. Wolności)
dom, Rynek 37, z XVI w., przebudowany w l. 1730-40
dom, Rynek 38, z XVIII w., przebudowany po 1920 r.
dom, Rynek 49, z 1870 r.
dom, pl. Stary 1, z pocz. XIX w.
inne zabytki:
kościół Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny z 1865 roku, z 60-metrową wieżą
kościół pod wezwaniem św. Wojciecha z 1612 roku
Transport[edytuj]

Międzynarodowa trasa E67 (DK8) Wilno – Praga przebiega w granicach administracyjnych miasta, ale faktycznie jest traktowana jako jego obwodnica, gdyż nie przecina terenów zamieszkanych. Ponadto istnieje część trakcyjna linii kolejowej Kobierzyce–Piława Górna wybudowanej w 1884. Odcinek do Kobierzyc zamknięto w 1995, a 5 lat później odcinek do Piławy Górnej (od 2006 cała linia kolejowa jest nieprzejezdna).
 Zobacz też: Niemcza (stacja kolejowa).
Rozrywka[15][edytuj]

cykliczne Dni Niemczy odbywające się na rynku w połowie maja
PAF – Ogólnopolski Przegląd Amatorskich Filmów o zabytkowych miastach
ogólnopolskie zawody w staniu na materacu dmuchanym umieszczonym na wodzie
imprezy okolicznościowe oraz czasowe wystawy oraz galerie
nieWagary z Marzanną
Dzień Otwarty Szkół Niemczańskich
Festyn Parafialny organizowany od 2008 roku przez ks. Tadeusza Pitę
Ciekawostka[edytuj]

W 2006 roku w Niemczy, która "grała" filmowe Maciejowice Bogusław Linda nakręcił część swojego filmu pt. Jasne błękitne okna[16].
Współpraca międzynarodowa[edytuj]

Miasta partnerskie[17]:
 Gladenbach
 Letohrad
 Monteux

Brak komentarzy:

Prześlij komentarz

+1