czwartek, 20 września 2012

Lidzbark


Lidzbark

Państwo Polska
Województwo warmińsko-mazurskie
Powiat działdowski
Gmina Lidzbark
gmina miejsko-wiejska
Założono 1301
Prawa miejskie 1325
Burmistrz Jan Rogowski
Powierzchnia 5,68[1] km²
Ludność (2008)
• liczba
• gęstość
8165[1]
1440 os./km²
Strefa numeracyjna
(+48) 23
Kod pocztowy 13-230
Tablice rejestracyjne NDZ
Położenie na mapie Polski


Lidzbark
53°15′37″N 19°49′16″E
TERC
(TERYT) 6283503044
Urząd miejski
ul. Sądowa 21
13-230 Lidzbark
 Multimedia w Wikimedia Commons
 Hasło Lidzbark w Wikisłowniku
Strona internetowa


Znak turystyczny przed wjazdem do miasta


Święty Jan Nepomucen na moście w Lidzbarku


Plac Hallera


Kościół pw. św. Wojciecha
Lidzbark (pot. Lidzbark Welski, niem. Lautenburg, prus. Welliskas Lēcbargs[potrzebne źródło]) – miasto położone w województwie warmińsko-mazurskim, powiecie działdowskim nad rzeką Wel i Jeziorem Lidzbarskim, na pograniczu Garbu Lubawskiego i Równiny Urszulewskiej. Siedziba gminy graniczącej z dwoma innymi województwami: kujawsko-pomorskim i mazowieckim. Zamieszkane przez 9351 osób (dane z 2004 r.). W pobliżu znajdują się dwa parki krajobrazowe: Górznieńsko-Lidzbarski i Welski. Od 1997 r. patronem miasta jest św. Wojciech. Mieszkańcy miasta to lidzbarzacy lub lidzbarczanie (obie formy są poprawne).
Miasto posiada status miasta turystycznego, ma rozwiniętą bazę noclegową i gastronomiczną.
Spis treści  [ukryj]
1 Historia
1.1 Nazwa miasta
1.2 Herb miasta
2 Architektura
2.1 Zabytki
3 Gospodarka
3.1 Przemysł
4 Komunikacja
4.1 Kolej
4.2 Drogi
5 Turystyka
5.1 Zaplecze turystyczne
6 Media
7 Edukacja
8 Kultura
8.1 Muzea
8.2 Organizacje, stowarzyszenia
9 Kościoły
10 Sport
11 Znani ludzie związani z miastem
12 Miasta partnerskie =
13 Zobacz też
14 Przypisy
15 Linki zewnętrzne
Historia[edytuj]

Lidzbark założono na prawie niemieckim już w 1301 roku. Po nadaniu ziemi chełmińsko-michałowskiej Krzyżakom w 1303 roku zbudowano zamek i ufortyfikowane miasto. Krzyżacy po zajęciu Lidzbarka rozpoczęli na nowo i po swojemu budować miasto. Zakonowi zależało na szybkiej jego budowie ze względu na sąsiedztwo z Mazowszem. Budując go, nadano mu charakter obronny. W tym okresie wybudowano m.in. kościół pw. św. Wojciecha, zamek, młyn i ratusz. Prawa miejskie Lidzbark uzyskał na początku XIV wieku (ok. 1325). Mieszkańcy przystąpili do Związku Pruskiego w 1454 r. Po zawarciu II pokoju toruńskiego z Zakonem w 1466 roku miasto znalazło się w granicach Polski. Rozpoczął się wtedy szybki rozwój "grodu nad Welem", który uzyskał liczne przywileje królewskie. W wyniku pierwszego rozbioru Polski w 1772 miasto znajdowało się w granicach Prus, z wyjątkiem lat 1807-1815, kiedy to stanowiło część Księstwa Warszawskiego. W 1887 r. przez miasto przeprowadzono trasę kolejową z Działdowa do Brodnicy. Do Polski miasto powróciło dopiero 18 stycznia 1920 roku. W 1932 roku miasto wyłączono z powiatu brodnickiego do działdowskiego, a w 1939 wraz z tym drugim przeniesiono z województwa pomorskiego do województwa warszawskiego. W czasie II wojny światowej wielu mieszkańców poniosło śmierć, a miasto zostało zniszczone w trzech czwartych. Po wojnie Lidzbark budowano praktycznie od podstaw[2][3][4].
Jeśli chodzi o prawa miejskie, to Lidzbark mógł je otrzymać nie wcześniej niż w XIV wieku. Świadczyć mogłyby o tym pierwsze przywileje miejskie pochodzące z 1410 i 1414 roku. Wiele współczesnych nazw ulic wskazuje na to, że pochodzą one z dość odległych czasów. Takie ulice jak: Zamkowa, Podzamcze, Kościelna, Piaski, Stare Miasto, Sądowa czy też Słomiany Rynek mają pochodzenie historyczne.
Nazwa miasta[edytuj]
Charakterystyczna dla średniowiecznych źródeł jest zmienność nazw w poszczególnych dokumentach. Formy zapisu nazwy dzisiejszego Lidzbarka ewoluowały w następujący sposób: Liczburg, Ludbarc, Luterber, Ludbarz, Liantenberg, Lutterberg, Lutembergk, Luterburg, Litteberg, Lutinberg, Luthbork, Lautenberg, Lautemberg, Lautemburg, Ludberg i Lautenburg[potrzebne źródło].
Językoznawcy przyjmują, że nazwa miasta pochodzi od XIV-wiecznego komtura chełmskiego Otto von Lutterberga, któremu Lidzbark zawdzięczać miał otrzymanie praw miejskich. Wyewoluowała z niej ostateczna forma niemiecka Lautenburg, zaś już w XVII w. notowane jest równolegle spolszczenie fonetyczne do postaci Lidzbark[5].
Herb miasta[edytuj]
Z założeniem Lidzbarka wiążą się sprawy związane z jego herbem. Z braku wiarygodnych dokumentów trudno jest ustalić, czy herb miasta pochodzi z okresu rządów krzyżackich, czy też został ustanowiony dopiero po pokoju toruńskim, czyli po 1466 roku. Najstarszy dokument, który przetrwał z herbem Lidzbarka pochodzi dopiero z 1571 roku. Była nim wtedy głowa jednorożca, czyli głowa konia z rogiem na czole. Taki herb znajduje się na pieczęci miejskiej. Należy podkreślić, że pierwszym historykiem niemieckim, który stwierdzał, że herbem miasta Lidzbark jest głowa jednorożca, był F.A. Wossberg. W XVII wieku sporządzono nową pieczęć miasta również z głową jednorożca w tarczy z napisem "Sigillum Civitatis Lautenburgensis". Pieczęć ta przetrwała blisko 200 lat, aż do czasów rozbiorowych.
W okresie rządów pruskich miasto miało herb przedstawiający orła pruskiego. W 1886 roku mieszkańcy postanowili przywrócić miastu dawny herb i zwrócili się w tej sprawie do Archiwum w Berlinie, z prośbą o potwierdzenie jego autentyczności. Na podstawie orzeczenia archiwum wydało orzeczenie, że herbem Lidzbarka jest głowa jednorożca z rogiem na czole. Władze Lidzbarka kazały jednak sprawić miastu pieczęć z całą figurą jednorożca. Stało się to dlatego, że Beckherrn w swojej monografii o herbach miast pruskich mylnie twierdził, że Lidzbark ma herb przedstawiający całego jednorożca. Wykorzystując opinie Beckherrna, władze miasta nie zezwoliły na używanie dawnego herbu.
W okresie międzywojennym, jak również zaraz po II wojnie światowej, używano herbu przedstawiającego całą figurę jednorożca. Mieszkańcy po powrocie do macierzy w 1920 roku, na skutek dawnej propagandy pruskiej, byli skłonni wierzyć w słuszność takiego herbu. Szkoda, że nikt nie podjął się wtedy ustalenia prawdziwości herbu.
Od czego natomiast pochodzi herb miasta, nie daje się w ogóle ustalić, po prostu z braku jakichkolwiek przesłanek. Jeśli chodzi o pierwotny kolor tarczy i głowy jednorożca to przypuszcza się, że tarcza była błękitnego, zaś głowa żółtego. Taki właśnie herb dla Lidzbarka zatwierdziło Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji Rzeczypospolitej Polskiej.
Architektura[edytuj]

Zabytki[edytuj]
Kościół św. Wojciecha[6]
Resztki gotyckiej baszty zamkowej z XIV wieku[7]
Kościół ewangelicko-augsburski z 1829 r. wraz z domem kancelaryjnym
Założenie urbanistyczne Starego Miasta z lat 1320-1331
Budynki: Szkoły Podstawowej, Urzędu Miasta, byłej garbarni, rzeźni, gazowni, dworca kolejowego oraz kamieniczki secesyjne z przełomu XIX i XX w.
Figurka św. Jana Nepomucena nad rzeką Wel z 1802 r.
Spichlerz Zbożowy z końca XIX w.
Dwie wieże wodociągowe z 1909 r.
Gospodarka[edytuj]

Przemysł[edytuj]
Główne zakłady przemysłowe: fabryka mebli "Wolność" , fabryka betonu komórkowego "H+H Polska", fabryka tkanin "SE-DA". Ponadto przetwórstwo skór "Skórpol" i drewna[8].
Komunikacja[edytuj]

Kolej[edytuj]
Przez Lidzbark przebiega linia kolejowa nr 208 Działdowo-Chojnice, obsługująca zarówno transport pasażerski jak i towarowy. Należy ona do linii o państwowym znaczeniu (jednotorowa). Na terenie miasta przy linii kolejowej usytuowane są dwie stacje kolejowe. 1 lutego 2007 roku kolejowy ruch pasażerski został wstrzymany z powodu braku dofinansowania ze strony Urzędu Marszałkowskiego w Olsztynie. Obecnie przez Lidzbark jeżdżą tylko pociągi towarowe.
Drogi[edytuj]
Lidzbark położony jest przy drogach:
droga wojewódzka nr 544 Brodnica – Lidzbark – Działdowo – Mława – Przasnysz
droga wojewódzka nr 541 Lubawa – Lidzbark – Żuromin – Sierpc – Dobrzyń nad Wisłą
Drogi wojewódzkie na terenie miasta:
Główny Dworzec
Działdowska
Nowy Rynek
Zieluńska
Piaski
Lubawska
Chopina
Turystyka[edytuj]

Położenie miasta, bliskość jezior i dużego kompleksu leśnego oraz zabytkowy układ urbanistyczny, estetyka i kameralność, stwarzają dobre warunki do rekreacji i wypoczynku. Okolice miasta, jak i Gmina Lidzbark charakteryzują się wysokimi walorami przyrodniczymi. Stanowią wymarzone miejsce wypoczynku i rekreacji dla miłośników wędkarstwa, kajakarstwa, grzybobrania, wycieczek pieszych , rowerowych, a także konnych.
Gmina spełnia warunki dla rozwoju turystyki i agroturystyki. Posiada ciekawe tereny, które przyciągają widokami, bazę noclegową i gastronomiczną, a także bazę agroturystyczną. Na terenie gminy zlokalizowane są ośrodki wczasowe na około 850 miejsc. Charakterystyczną cechą regionu jest różnorodność cech środowiska przyrodniczego, co uwidacznia się w bogactwie flory i fauny oraz w zróżnicowaniu krajobrazu. Ważnym elementem przyrodniczym regionu są jeziora. Są to jeziora polodowcowe, głównie typu rynnowego. Najczęściej są one długie, wąskie o stromych brzegach, znacznych głębokościach i nie wyrównanym dnie. Układają się one w ciągi połączone ciekami. Większość jezior leży w ciągu rzeki Wel. Jeziora w zdecydowanej większości należą do zbiorników eutroficznych, czyli bogatych w substancje odżywcze. Największy ruch turystyczny obserwuje się nad jeziorami: Lidzbarskim, Rumian i Kiełpińskim, wokół których zlokalizowano ośrodki wczasowe.
Na obszarze parków krajobrazowych, w poszczególnych Nadleśnictwach wyznaczone zostały również dydaktyczne ścieżki przyrodnicze.
Zaplecze turystyczne[edytuj]
Ośrodki wczasowe: Danusia I, Danusia II
Ośrodek Wczasowy Pod Lipami
Ośrodek wczasowy Lech
Ośrodek wczasowy Dar Serca
Hotel Parkowy
kwatery prywatne
Uzupełnieniem bazy noclegowej na terenie gminy są istniejące campingi oraz gospodarstwa agroturystyczne, między innymi:
Pole namiotowe Plaża Miejska
Pole namiotowe Piaseczno
Pole namiotowe Farma Noego w Kiełpinach
Media[edytuj]

Tygodnik Działdowski – mutacja Tygodnika Ciechanowskiego
Gazeta Działdowska – dodatek do Gazety Olsztyńskiej
Edukacja[edytuj]

Przedszkole Miejskie
Szkoła Podstawowa im. Tadeusza Kościuszki
Gimnazjum im. Szarych Szeregów
Liceum Ogólnokształcące im. Krzysztofa Kamila Baczyńskiego
Zespół Szkół im. Króla Władysława Jagiełły
Liceum Profilowane
Technikum
Zasadnicza Szkoła Zawodowa
Uzupełniające Liceum Ogólnokształcące dla Dorosłych Zespołu Edukacji "Wiedza"
Prywatna Zaoczna Szkoła Policealna Zespołu Edukacji "Wiedza"
Centrum Kształcenia Ustawicznego
Kultura[edytuj]

Miejsko-Gminny Ośrodek Kultury
Miejsko-Gminna Biblioteka Publiczna
Placówka Opiekuńczo-Wychowawcza dla Dzieci i Młodzieży "Mario"
Muzea[edytuj]
Warmińsko-Mazurskie Muzeum Pożarnictwa
Muzeum Przyrody przy Welskim Parku Krajobrazowym
Muzeum Etnograficzne im. Edwarda Klemensa w Jeleniu
Organizacje, stowarzyszenia[edytuj]
Towarzystwo Miłośników Lidzbarka Welskiego
Polskie Stowarzyszenie na Rzecz Osób z Upośledzeniem Umysłowym
Stowarzyszenie Niesienia Pomocy Dzieciom "Mario"
Stowarzyszenie Edukacji Ekologicznej "Ekoświt"
Polski Związek Wędkarski
Polski Związek Niewidomych
Kurkowe Bractwo Strzeleckie
Związek Harcerstwa Polskiego
Wodne Ochotnicze Pogotowie Ratunkowe
Stowarzyszenie "Wrota Mazur"
Ochotnicza Straż Pożarna
Klub Honorowych Dawców Krwi
Towarzystwo Przyjaciół Pojazdów Zabytkowych „Jednorożec”
Chrześcijańskie Stowarzyszenie Charytatywne „SAMARYTANIN”
Klub Abstynenta
Kościoły[edytuj]

W Lidzbarku funkcjonują dwie parafie Kościoła Rzymskokatolickiego parafia św. Wojciecha i parafia Wniebowzięcia NMP, a także dwa zbory protestanckie. Jeden z nich należy do Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego, drugi jest częścią Kościoła Chrystusowego.
 Osobny artykuł: Dekanat Lidzbark Welski.
Sport[edytuj]

W mieście działa klub sportowy Wel Lidzbark prowadzący sekcje piłkarską i piłki siatkowej. Funkcjonuje także klub sportowy Wel-Bis, który prowadzi sekcję kajakarską.
Znani ludzie związani z miastem[edytuj]

Jan Gorczyczewski (1751–1823)
Juliusz Kraziewicz (1829–1895)
Dawid Urbański (1843-1897)
Sylwester Parzybok (1886-1944)
Alfred Neumann (1895-1952)
Władysław Rozwadowski (ur. 1933)
Edward Klemens (1939–2006)
Zbigniew Sobotka (ur. 1952)
Piotr Polmański (ur. 1954)
Danuta Holecka (ur. 1968)
Paweł Baraszkiewicz (ur. 1977)
Miasta partnerskie =[edytuj]

 Oebisfelde[potrzebne źródło]
 Guttau[potrzebne źródło]
Zobacz też[edytuj]

Gmina Lidzbark
Rzeka Wel
Jezioro Lidzbarskie
Lotnisko Lidzbark
Pojezierze Chełmińsko-Dobrzyńskie
Garb Lubawski
Równina Urszulewska
Cmentarz żydowski w Lidzbarku

Brak komentarzy:

Prześlij komentarz

+1