czwartek, 20 września 2012

Kudowa-Zdrój


Kudowa-Zdrój

Państwo Polska
Województwo dolnośląskie
Powiat kłodzki
Gmina gmina miejska
Założono 1354
Prawa miejskie 1945
Burmistrz Czesław Kręcichwost
Powierzchnia 33,90 km²
Wysokość 370-420 m n.p.m.
Ludność (2011)
• liczba
• gęstość
10 429 ▲[1]
299,7 os./km²
Strefa numeracyjna
(+48) 74
Kod pocztowy 57-350 57-351
Tablice rejestracyjne DKL
Położenie na mapie Polski


Kudowa-Zdrój
50°26′N 16°14′E
TERC
(TERYT) 5020108031
Urząd miejski
ul. Zdrojowa 24
57-350 Kudowa-Zdrój
 Multimedia w Wikimedia Commons
 Hasło Kudowa-Zdrój w Wikisłowniku
Strona internetowa


Sanatorium „Polonia”


Pijalnia wód oraz fragment Parku Zdrojowego


Kaplica czaszek


Park zdrojowy


Park zdrojowy i pijalnia


Zameczek – stara część


Zameczek – nowa część


Sanatorium Polonia
Kudowa-Zdrój (niem. Bad Kudowa, czes. Lázně Kudova lub Lázně Chudoba) – miasto i gmina uzdrowiskowa w województwie dolnośląskim, w powiecie kłodzkim.
Historycznie miasto należało do hrabstwa kłodzkiego. W latach 1976-1991 miejscowość była siedzibą gminy wiejskiej Kudowa-Zdrój. W latach 1975-1998 miasto administracyjnie należało do województwa wałbrzyskiego. Według danych z 31 marca 2011 miasto liczyło 10 429 mieszkańców.
Spis treści  [ukryj]
1 Położenie
2 Toponimia
3 Demografia
4 Geografia
5 Tranzyt
6 Historia
7 Zabytki
8 Turystyka
9 Sport
10 Wspólnoty religijne
11 Kontrowersje w sprawie nazwy
12 Polityka i administracja
12.1 Dzielnice i osiedla
12.2 Władze miasta
13 Współpraca międzynarodowa
14 Zobacz też
15 Przypisy
16 Linki zewnętrzne
Położenie[edytuj]

Według danych z roku 2002[2], Kudowa-Zdrój ma obszar 33,99 km², w tym:
użytki rolne: 40%
użytki leśne: 15%
Miasto stanowi 2,07% powierzchni powiatu.
Sąsiednie gminy: Lewin Kłodzki, Radków, gmina Szczytna. Gmina sąsiaduje z Czechami.
Toponimia[edytuj]

W 1946 roku wprowadzono urzędowo nazwę Kudowa Zdrój, zastępując poprzednią niemiecką nazwę Bad Kudowa[3]. Stacja kolejowa zaraz po wojnie używała nazwy Chudowa Zdrój[4].
MS Kudowa Zdrój, drobnicowiec, zatonął 20 stycznia 1983[5].
Demografia[edytuj]

Dane z 30 czerwca 2004[6]:
Opis Ogółem Kobiety Mężczyźni
jednostka osób % osób % osób %
populacja 10 274 100 5447 53 4827 47
gęstość zaludnienia
(mieszk./km²) 302,3 160,3 142
Geografia[edytuj]

Kudowa jest położona w dolinie na pograniczu Gór Stołowych i Pogórza Orlickiego na wysokości od 370 do 420 m n.p.m.[potrzebne źródło] nad potokiem Bystra, który poprzez rzekę Metuję (czes. Metuje) wpada do Łaby (zlewisko Morza Północnego). Położenie Kudowy na południowych stokach powoduje, że ma ona klimat łagodniejszy od miejscowości położonych w Kotlinie Kłodzkiej, od której jest oddzielona Przełęczą Polskie Wrota. Do 21 grudnia 2007 posiadało cztery przejścia graniczne na granicy z Czechami, w dzielnicach: Słone, Czermna, Brzozowie (Brzozowice) i Pstrążna, wszystkie zlikwidowane na mocy Układu z Schengen.
Tranzyt[edytuj]

Droga krajowa nr 8 Kudowa-Zdrój (Byłe przejście graniczne Kudowa Słone-Náchod) - Wrocław - Warszawa - Białystok - Byłe Przejście graniczne Budzisko-Kalvarija
Trasa europejska E67 Praga – Helsinki
Droga wojewódzka nr 387
stacja kolejowa Kudowa-Zdrój.
Historia[edytuj]

Pierwsze wzmianki o miejscowości pochodzą z 1354 r. Wieś, która dała początek miastu, położona była na czeskim obszarze etnicznym i nazywała się Lipolitov a następnie Chudoba. Anegdota głosi, że nazwa ta (w języku polskim bieda) odzwierciedlała status materialny mieszkańców. Znana jest też nazwa Čermenské Lázně . W XVII w. odkryto źródła leczniczych wód o zróżnicowanym składzie chemicznym. W 1636 r. powstały pierwsze urządzenia kąpielowe. W roku 1777 ukazała się we Wrocławiu broszura pt. "Publiczne Uwiadomienie Zdroiów Zdrowych lub wód mineralnych leczących na Śląsku w Kodowie, Reynercu, Altwasser, Szarlotenbrun, Salcbrun i Flinsbergu się znaydujących". Było to dokonane przez Dawida Vogla tłumaczenie niemieckiej książeczki, wydanej w 1774 r., autorstwa Johanna Gotfrieda Morgenbessera, wrocławskiego lekarza i chemika. Publikacja zawierała informacje obejmujące m.in. wyniki przeprowadzonych analiz, skład chemiczny wód oraz medyczne ich zastosowanie[7]. W połowie XIX w. została uznana za pierwsze uzdrowisko kardiologiczne w Niemczech. Dodatkowy impuls do rozwoju miasta jako kurortu dało otwarcie linii kolejowej Kłodzko-Kudowa-Czechy w 1905 r. W wyniku II wojny światowej, w 1945 r. pomiędzy Rzecząpospolitą Polską a Republiką Czechosłowacką toczył się spór graniczny, między innymi o Kudowę. Strona czechosłowacka wysłała nawet w ten rejon pociąg pancerny[potrzebne źródło].
Ostatecznie miasto weszło w skład państwa polskiego. Jego dotychczasową ludność wysiedlono do Niemiec. Jednocześnie w 1945 r. Kudowa otrzymała prawa miejskie.
Zabytki[edytuj]

Według rejestru Narodowego Instytutu Dziedzictwa na listę zabytków wpisane są obiekty[8]:
miasto jako historyczny układ urbanistyczny, z XV-XX w.
kościół par. p.w. św. Katarzyny, z 1679 r., XIX w.
cmentarz przykościelny
kaplica ewangelicka, ob. kościół par. ewangelicki, ul. Moniuszki 6, z 1797-98 r.
dzwonnica wiejska, ul. 1 Maja 61, drewn.-szach., z XIX w.
park zdrojowy położony między ulicami: Moniuszki-Zdrojowa-Graniczna z przyległą „Górą Parkową”, z 2 poł. XVIII-XX w.
hala spacerowa w Parku Zdrojowym, z 1906 r.
pensjonat, obecnie DW „Bajka IV”, ul. Zdrojowa 36, z 1894 r.
Kudowa-Zdrój - Brzozowice
kościół fil. p.w. śś. Piotra i Pawła, z 1730 r.
dzwonnica, z 1730 r.
Kudowa-Zdrój - Czermna
kościół par. p.w. św. Bartłomieja, z 1384 r., XVI, k. XVIII w.
dzwonnica, z XVII w.
kaplica cmentarna, z 1776 r.
stodoła, ul. Kościuszki 35, drewniana, z pocz. XIX w.
stodoła, ul. Kościuszki 73, drewniana, z k. XIX w., przeniesiona do skansenu w Pstrążnej
dom, ul. Kościuszki 122, drewniany, z k. XVIII w., przeniesiony do skansenu w Pstrążnej
Kudowa-Zdrój - Pstrążna
wieś - układ przestrzenny, z XVIII-XX w.
budynki w skansenie:
dom z Szalejowa Dolnego (nr 7), drewniany, z XVIII w.
stodoła z Czermnej ( ul. Kościuszki 73), drewniana, z k. XIX w.
dom z Czermnej ( ul. Kościuszki 122), drewniany, z k. XVIII w.
chałupa z z Nowej Łomnicy (nr 29), drewniana, z poł. XIX w.
Kudowa-Zdrój - Słone
dom nr 102 (d. nr 70), drewniany, z pocz. XIX w.
Turystyka[edytuj]

Głównymi atrakcjami turystycznymi Kudowy jest położona w dzielnicy miasta Czermna Kaplica Czaszek – jedna z trzech w Europie (kaplica wyłożona czaszkami i piszczelami ludzi zmarłych w czasie wojny trzydziestoletniej oraz zarazy), odrestaurowany park zdrojowy z pijalnią wód mineralnych (wody arsenowe) i otwarte w 2002 r. kryte kąpielisko. W Kudowie organizowane są Festiwale Moniuszkowskie, których repertuar złożony jest w większej części z dzieł Stanisława Moniuszki, twórcy polskiej opery narodowej[9][10].
Ponadto jest dogodnym punktem wypadowym dla jednodniowych wycieczek w Góry Stołowe (Szczeliniec Wielki, rezerwat Błędne Skały), sanktuarium w Wambierzycach oraz do Czech, w tym do Pragi położonej w odległości 150 kilometrów.
Posiada rozbudowaną bazę noclegową, zarówno w sanatoriach (możliwość z korzystania z zabiegów przyrodo-leczniczych), jak i w licznych pensjonatach i hotelach.
Kudowa również posiada trzy wody źródlane, dwie z nich (Marchlewski i Śniadecki) są umieszczone w budynku (można się napić za złotówkę), a trzeci jest umieszczony niedaleko stawu (w Parku Zdrojowym, bez opłat), niestety nie ma podziału na zimną i ciepłą jak dwa poprzednie.
W Kudowie działa również Muzeum Zabawek, Muzeum Żaby, gromadzące wszelkie gadżety związane z tym płazem oraz Szlak ginących zawodów.
W dzielnicy Czermna udostępniona jest do zwiedzania szopka zbudowana w latach 1904-1924 składająca się z ok. 250 ruchomych figurek lipowych[11][12].
W Pstrążnej znajduje się Muzeum Kultury Ludowej Pogórza Sudeckiego ze skansenem, w którym zgromadzono m.in. drewniane budynki z ziemi kłodzkiej wraz z zabytkami kultury materialnej: ich wyposażeniem – meblami, pościelą, sprzętami gospodarskimi. Muzeum wydaje także kwartalnik Pamiętnik Kudowski.
Piesze szlaki turystyczne:
 Karłów – Błędne Skały – Kudowa-Zdrój – Dańczów – Lewińska Przełęcz – Grodczyn – Duszniki Zdrój (Główny Szlak Sudecki)
 Pasterka – Błędne Skały – Czermna – Kudowa-Zdrój – Krucza Kopa – Darnków – Rozdroże pod Lelkową
 Kudowa-Zdrój – źródło Maryji - Brzozowie - granica z Czechami (dawne przejście graniczne Brzozowie-Česká Čermná)
Sport[edytuj]

W miejscowości działa klub piłkarski Włókniarz.
Wspólnoty religijne[edytuj]

Na terenie miasta działalność duszpasterską prowadzą następujące kościoły:
Kościół Rzymskokatolicki
Parafia św. Katarzyny
Dom Zakonny Misjonarzy Klaretynów
Parafia Miłosierdzia Bożego
Kaplica Sióstr Elżbietanek
Parafia pw. świętego Bartłomieja - Czermna
Dom zakonny Willa Diana
Kościół Ewangelicko-Augsburski (Góra Parkowa)
Filiał parafii w Kłodzku
Kościół Ewangelicko-Reformowany (Pstrążna)
Kościół Zielonoświątkowy
Zbór w Kudowie-Zdroju
Chrześcijański Zbór Świadków Jehowy[potrzebne źródło]
Kontrowersje w sprawie nazwy[edytuj]

Nazwa miejscowości Kudowa Zdrój pisana z łącznikiem (dywizem) jest nazwą urzędową, ustaloną przez Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji po zasięgnięciu opinii Komisji Nazw Miejscowości i Obiektów Fizjograficznych i opublikowaną w Dzienniku Ustaw. W 2004 roku Rada Języka Polskiego uchwaliła taki sposób zapisu wieloczłonowych nazw miejscowych[13][14][15]. Forma nazwy pisana bez łącznika, tzn. „Kudowa Zdrój” jest obecnie formą potoczną.
Polityka i administracja[edytuj]

Dzielnice i osiedla[edytuj]
Brzozowie/Brzozowice
Bukowina
Czermna
Jakubowice – polożone niedaleko Narodowego Parku Gór Stołowych.
Pstrążna
Słone
Zakrze
Władze miasta[edytuj]
 Osobny artykuł: Rada Miejska w Kudowie-Zdroju.
Kudowa-Zdrój ma status gminy miejskiej. Mieszkańcy Kudowy-Zdroju wybierają do swojej rady miasta 15 radnych w wyborach co 4 lata, w sześćiu okręgach wyborczych[16]. Organem wykonawczym władz jest burmistrz. Siedzibą władz miasta jest zabytkowa willa, znajdująca się przy ulicy Zdrojowej 24.[17].
Burmistrzowie Kudowy-Zdroju (od 1990)[18]:
1990-1994 Piotr Pawelczyk
od 1994 Czesław Kręcichwost
Mieszkańcy Kudowy-Zdroju wybierają parlamentarzystów z okręgu wyborczego Wałbrzych, a posłów do Parlamentu Europejskiego z dolnośląsko-opolskiego okręgu wyborczego z siedzibą we Wrocławiu[19].
Współpraca międzynarodowa[edytuj]

Miasta partnerskie:
 Náchod[potrzebne źródło]
 Hronov[potrzebne źródło]
 Horn-Bad Meinberg[potrzebne źródło]
Zobacz też[edytuj]

miasta w Polsce
nazwy miejscowości z łącznikiem

Brak komentarzy:

Prześlij komentarz

+1