sobota, 22 września 2012

Kowary


Kowary

Państwo Polska
Województwo dolnośląskie
Powiat jeleniogórski
Gmina gmina miejska
Założono 1158
Prawa miejskie 1513
Burmistrz Mirosław Górecki
Powierzchnia 37,39 km²
Wysokość 420-1280 m n.p.m.
Ludność (2011)
• liczba
• gęstość
11 784 ▲[1]
309,6 os./km²
Strefa numeracyjna
(+48) 75
Kod pocztowy 58-530
Tablice rejestracyjne DJE
Położenie na mapie Polski


Kowary
50°47′30″N 15°50′00″E
TERC
(TERYT) 5020106021
Urząd miejski
ul. 1 Maja 1a
58-530 Kowary
 Multimedia w Wikimedia Commons
 Hasło Kowary w Wikisłowniku
Strona internetowa
Kowary (niem. Schmiedeberg) – miasto i gmina w województwie dolnośląskim, w powiecie jeleniogórskim, na pograniczu Karkonoszy, Rudaw Janowickich i Kotliny Jeleniogórskiej w Sudetach Zachodnich.
Historycznie leżące na Dolnym Śląsku. W latach 1975-1998 miasto administracyjnie należało do województwa jeleniogórskiego.
Wg danych GUS z 31 marca 2011 miasto liczyło 11 784 mieszkańców.
Spis treści  [ukryj]
1 Położenie
2 Transport
2.1 Drogi
2.2 Kolej
3 Historia
4 Gospodarka
5 Zabytki
5.1 Atrakcje turystyczne
6 Szlaki turystyczne
7 Edukacja
8 Kultura
9 Sport
10 Współpraca zagraniczna
11 Demografia
12 Wspólnoty religijne
13 Zobacz też
14 Przypisy
15 Bibliografia
16 Linki zewnętrzne
Położenie[edytuj]

Miasto Kowary leży w południowo-zachodniej części województwa dolnośląskiego, w powiecie jeleniogórskim, nad Jedlicą. Miasto o powierzchni 37,4 km² zamieszkuje ponad 11,5 tys. mieszkańców. Kowary położone są w południowo-wschodniej części Kotliny Jeleniogórskiej. Obszar miasta w granicach administracyjnych (3739 ha powierzchni - 120. lokata w kraju) charakteryzuje się urozmaiconą rzeźbą terenu (420-1280 m n.p.m.)[2], a przez to zróżnicowaniem warunków klimatycznych. Od południowego zachodu Kowary graniczą z Czechami. Granica biegnie od Przełęczy Okraj poprzez Kowarski Grzbiet do Skalnego Stołu.
Kowary położone są nad rzeką Jedlicą, wzdłuż której na przestrzeni ok. 5 km ciągnie się zwarta zabudowa. W środkowej jej części usytuowane jest centrum miasta, które jest jego najstarszą częścią. Znajdują się tu liczne placówki usługowo-handlowe, urząd miasta, kościół, ośrodek zdrowia i dwie szkoły podstawowe.
Miasto do niedawna posiadało charakter przemysłowo-turystyczny, obecnie znajduje się w fazie przemian funkcjonalno-strukturalnych. Ich celem ma być nadanie miastu charakteru ośrodka specjalistycznego lecznictwa uzdrowiskowego i turystyki.[potrzebne źródło]
Według danych z roku 2002[3] Kowary mają powierzchnię 37,39 km², w tym:
użytki rolne: 22%
użytki leśne: 63%
Miasto stanowi 5,95% powierzchni powiatu.
Sąsiednie gminy: Kamienna Góra, Karpacz, Lubawka, Mysłakowice, Podgórzyn, Svoboda nad Úpou (Czechy)
Transport[edytuj]

Drogi[edytuj]
Kowary leżą przy następujących szlakach:
366 Piechowice – Kowary
367 Jelenia Góra – Wałbrzych
drogi lokalne do Bukowca i Wojanowa.
Komunikację publiczną zapewnia PKS i prywatne firmy transportowe.
Kolej[edytuj]
Kowary miały pięć przystanków kolejowych: Kowary - ładownia, Kowary Ścięgny, Kowary Zdrój, Kowary Średnie i Kowary Górne. Na początku marca 1986[potrzebne źródło]zamknięto dla ruchu pasażerskiego, przebiegającą przez Kowary, linię kolejową Kamienna Góra-Mysłakowice. 14 lat później zlikwidowano także ruch towarowy. Odcinek przez Mysłakowice-Kostrzyca-Kowary-Ogorzelec-Kamienna Góra został zamknięty. Zostało odnóże przez Mysłakowice-Miłków-Karpacz.
Historia[edytuj]


Ta sekcja od 2009-02 wymaga uzupełnienia źródeł podanych informacji.
Informacje nieweryfikowalne mogą zostać zakwestionowane i usunięte.
Aby uczynić sekcję weryfikowalną, należy podać przypisy do materiałów opublikowanych w wiarygodnych źródłach.
 Osobny artykuł: Kalendarium Kowar.
 Osobny artykuł: Herb Kowar.


Jedlica zimą
Założenie i rozwój miasta Kowary związany jest głównie z wydobyciem rud żelaza oraz z kowalstwem. W 1148 waloński gwarek, Laurentius Angelus dokonał odkrycia - na zboczu góry Rudnik stwierdził obecność rud żelaza. Niespełna 10 lat później, w 1158 książę Bolesław Kędzierzawy wydał rozporządzenie, które zapoczątkowało wydobycie rudy z owej góry. Wkrótce powstały kuźnie i hamernie, w wielu zakładach metalowych wytwarzano wyroby metalowe. 4 września 1513 król Czech i Węgier Władysław Jagiellończyk nadał prawa miejskie Kowarom. Miasto było znaczącym ośrodkiem produkcji broni palnej, zwłaszcza pod koniec XVI wieku. Król Zygmunt August zamówił u kowarskich rusznikarzy 200 luf do muszkietów dla swojego wojska.
Wiek XVII to dalszy intensywny rozwój Kowar, który jednak przerwała wojna trzydziestoletnia. Skutecznie zahamowała ona rozbudowę miasta, wyniszczyła ludność i samo miasto. Polecono zatopić kopalnie. Był to koniec okresu świetności kowarskiego górnictwa. W wyniku upadku przemysłu górniczego i metalurgicznego rozwinął się przemysł tkacki oraz hodowla zwierząt i roślin.
Na skutek wojen prusko-austriackich (wojny śląskie) Kowary wraz z całym Dolnym Śląskiem zostały przyłączone do Prus. Król Fryderyk II wykupił dobra kowarskie z rąk czeskiego rodu Czerninów. Wcześniej przez ponad 200 lat Kowarami władali Schaffgotschowie. Próby rozwoju kowarskiego górnictwa próbowano jeszcze podjąć w XVIII i XIX w., jednak bezskutecznie. Przez ponad 200 lat miasto utrzymywało się dzięki włókiennictwu, i to dzięki niemu większość mieszkańców miała pracę.
Lata po pierwszej wojnie światowej przyniosły niewielkie ożywienie gospodarcze. Ponownie otwarto kopalnie i rozpoczęto wydobywanie rud żelaza. W 1927 rozpoczęto wydobycie rudy uranu w trakcie eksploatacji rud żelaza. Po przerwie w eksploatacji w latach 1929-1935, spowodowanej światowym kryzysem, wznowiono pracę kopalni, a uran sprzedawano do 1939 zakładom badawczym w Oranienburgu oraz zakładom Stahlwerk Mark A.G. w Hamburgu. Rozwój miasta przerwała II wojna światowa.
W 1945 miasto zostało włączone do Polski. Jego dotychczasowych mieszkańców wysiedlono do Niemiec.
Po 1945 wznowiono wydobycie rud uranu, jednak proces wydobywania owiany był tajemnicą i był on pilnie strzeżony. Bito również nowe sztolnie poszukiwawcze i wydobywcze oraz szyby. Uran wydobywano dla radzieckiej atomistyki głównie w latach 40. i 50. XX wieku. W latach 60. w Kowarach przerabiano rudy uranu z innych złóż oraz z ubogie rudy hałd. Robotnicy pracujący przy wydobyciu tegoż surowca nie posiadali odpowiednich zabezpieczeń do pracy w takich warunkach. Skutkowało to w późniejszym okresie licznymi zgonami pracowników owych zakładów.
W okresie powojennym w mieście rozwijał się przemysł wydobywczy (głównie Zakłady Przemysłowe R-1), maszynowy (Fabryka Maszyn Kowary) oraz włókienniczy (zakłady lniarskie, fabryka dywanów).
Gospodarka[edytuj]



Dawna Fabryka Dywanów Kowary SA
Przemysł w mieście został zdominowany przez branże: włókienniczą, budowlaną i drzewną. Najważniejsze[potrzebne źródło] z tych zakładów to:
Fabryka Dywanów "Kowary" S.A. − zamknięta, postępowanie upadłościowe.
Zakłady Przemysłu Lniarskiego „Orzeł” Oddział Bielnik w Kowarach − hale wyburzone, zakład zamknięty.
Zakłady Produkcji Drewnianej Architektury Ogrodowej - "Stelmet" S.A. (Grupa Stelmet).- zakład zamknięty
Oprócz tego w mieście działa kilkanaście mniejszych firm i instytucji w branżach usługowej, handlowej i produkcyjnej. Istnieją hurtownie, liczne sklepy, serwisy samochodowe, punkty usługowe, towarzystwa kredytowe, ubezpieczeniowe i leasingowe, oddział banku. Jest również posterunek policji, poczta, ośrodek zdrowia i szpital.
Niegdyś w Kowarach największym zakładem były Zakłady Przemysłowe R-1, oprócz nich Fabryka Maszyn "Kowary" S.A. (do lat 90. XX w.).
Obecnie rozwój miasta ukierunkowuje się na oferowanie usług turystycznych. Tworzona jest infrastruktura sportowo-turystyczna. W planach jest powstanie "Stacji Sportów Zimowych i Paralotniarstwa Kowary" czyli kompleks wyciągów, stoków jak również infrastruktura paralotniarska na światowym poziomie[potrzebne źródło].
Zabytki[edytuj]

 Osobny artykuł: Zabytki Kowar.


Kowarska starówka-deptak ul. 1 Maja


miniatura bazyliki w Krzeszowie - Park Miniatur Zabytków Dolnego Śląska


Ratusz w Kowarach


Kaplica św. Anny w Kowarach
Według rejestru Narodowego Instytutu Dziedzictwa na listę zabytków wpisane są obiekty[4]:
miasto
kościół par. pw. NMP z XV w., poł. XVI w., XVIII w.
plebania, ul. 1 Maja 58, z 1799 r.
kaplica wotywna pw. św. Anny z 1727 r.
kościół parafialny
ratusz, ul. 1 Maja 1a, klasycystyczny z 1789 r., przebudowany w XIX w./XX w.
altana – dawny „Pawilon Oficerski”, znajduje się przy ul. Borusiaka, k. XVIII w. w., zwany przez mieszkańców "Grzybkiem", obecnie w rękach prywatnych, skrajnie zaniedbany przez właściciela
budynek mieszkalno-usługowy, ul. Jeleniogórska 10, z XIX w./XX w.
dworek, ul. Jeleniogórska 12, z XIX w.
zespół szpitalny, ul. Jeleniogórska 14, z 1907 r.
budynek administracyjny
budynek mieszkalny
budynek mieszkalny „Szarotka”
budynek szpitalny
budynek warsztatowy i kotłownia
budynek magazynowy
budynek spacerowy, drewn.
park
dom, ul. Jeleniogórska 30, z 4 ćw. XIX w.
budynek mieszkalno-usługowy, ul. Kowalska 2/2, z poł. XVIII w.-XX w.
dom, ul. Łomnicka 19, z 1788 r., XIX w.-XX w.
dom, ul. 1 Maja 7, z 1900 r.
młyn z piekarnią, ob. dom mieszkalny, ul. 1 Maja 11, z 1 poł. XVIII w., XIX w.
domy, ul. 1 Maja 6, 8, 9, 10, 15, 16, 17, 18, 19, 20, 21, 23, 25 34, 35, 38, 44, 48, 54, 70, 77, 82, 96 z XVIII w. i XIX w.
domy, ul. 1 Maja 28, 40a, XVII, XIX w.
dom mieszkalno-usługowy, ul. 1 Maja 12/14, 50, 53 z XVIII w., XIX w.
oficyna, ul. 1 Maja 70a
willa, ob. szkoła, ul. 1 Maja 72, z poł. XIX w.
pałac, ul. Ogrodowa 21, z XVIII w.-XIX w.
dom, ul. Ogrodowa 30, z 1748 r.
dom, ul. Ogrodowa 49, z k. XVIII w.
dom, ul. Pocztowa 1, z XVIII w., XX w.
gospoda i hotel, ob. dom mieszkalny, ul. Pocztowa 5, z 4 ćw. XVIII w.
dom, ul. Pocztowa 12, z k. XIX w.
willa, ul. Sanatoryjna 1, z l. 1870 -90
park
dwa domy (połączone łącznikiem), ul. Sanatoryjna 9, 9a, z l. 1900-1904
dom, ul. Sanatoryjna 13, z l. 1910-1917,
zespół sanatorium „Bukowiec”, ul. Sanatoryjna 15, 27, z l. 1902-04, 1920 r.
sanatorium „Wysoka Łąka”
sanatorium „Bukowiec”
park
willa, ul. Sanatoryjna 17, z 1902 r.
willa, ul. Sanatoryjna 19, z 1902 r.
szkoła podstawowa nr 1:
budynek, ul. Staszica, z 1778 r., z XIX w./XX w.
budynek, ul. Jagiellońska (d. ul. Waryńskiego), z 1794 r.
plebania ewangelicka, ob. dom mieszkalny, ul. Waryńskiego 2, z 1753 r.
pałac, ob. dom mieszkalny, ul. Waryńskiego 40, z drugiej poł. XVIII w., XIX w./XX w.
karczma, ob. dom mieszkalny, ul. Wiejska 1, mur.-drewn., z k. XIX w.
dom, ul. Wojska Polskiego 2, z k. XIX w.
wodociągowa wieża ciśnień (kolejowa), ul. Borusiaka, z 1905 r.
Kowary - Ciszyca
zespół pałacowy, ul. Jeleniogórska 38, z pocz. XIX w.:
pałac
park
sztuczna grota
Kowary - Radociny
zespół pałacowy Radociny, zw. "Nowy Dwór", ob. dom wypoczynkowy , ul. Zamkowa 1:
pałac, z XVI w., przebudowany w 1861 r. - XIX w., 1913 r
park, z drugiej poł. XIX w.
inne zabytki:
stary układ zabudowy ciągnący się wzdłuż Jedlicy z kamieniczkami z XVI-XIX w.
kamienny most na Jedlicy z 1725 z figurą św. Jana Nepomucena
dawny renesansowy dworek z późniejszymi dobudówkami, była siedziba Nadleśnictwa Śnieżka w Kowarach
osiedle Górnicze w stylu socrealizmu - pierwsze osiedle w powojennej Polsce zbudowane na tzw. ziemiach odzyskanych.
Atrakcje turystyczne[edytuj]
Kowarska Starówka
Park Miniatur Zabytków Dolnego Śląska w Kowarach
Podziemna Trasa Turystyczna "Sztolnie Kowary"
Fabryka dywanów
Dom Tradycji Miasta Kowary
Szlaki turystyczne w Karkonosze i Rudawy Janowickie
Synagoga z XIX w., obecnie magazyn
Szlaki turystyczne[edytuj]

 - na przełęcz Kowarską
 - na Skalny Stół
 - na Skalnik
Edukacja[edytuj]

Dawniej w Kowarach było 5 szkół podstawowych (nie istnieją już SP nr 2 w Kowarach Górnych, SP nr 4 przy obecnym ZSO oraz SP nr 5 na Wojkowie). Obecnie istnieją dwie szkoły podstawowe (Szkoła Podstawowa nr 1 w Kowarach oraz Szkoła Podstawowa nr 3 im. Józefa Gielniaka), gimnazjum, liceum ogólnokształcące i liceum dla dorosłych (Zespół Szkół Ogólnokształcących. Gimnazjum i Liceum im. Stanisława Lema).
Kultura[edytuj]

W Kowarach do 2002 r. istniało Kino "Orzeł", które obecnie jest zamknięte. Główną instytucją kulturalną i animatorem życia kulturalnego miasta jest Miejski Ośrodek Kultury.
Sport[edytuj]

W Kowarach działa Miejski Klub Sportowy Olimpia. Zrzesza on prawie 400 zawodników którzy uprawiają sport w różnych sekcjach (juniorzy, seniorzy i dzieci). Istnieją sekcje piłki nożnej, karate, piłki siatkowej, koszykówki. Ponadto istnieje sekcja paralotniarska i wędkarstwa, sekcja tenisa stołowego. Klub prowadzi dwie grupy: wyczynową oraz rekreacyjną.[potrzebne źródło] MKS Olimpia organizuje także wiele imprez sportowych jak np. 'Turniej piłki nożnej juniorów im. S.Żurowskiego', Seminaria szkoleniowe 'Funakoshi Shotokan Karate' czy 'Polsko-Czeskie mistrzostwa o puchar Karkonoszy w paralotniach'. Ponadto Klub jest współorganizatorem "Dni Kowar" pod nazwą "Dni Sportu", jak również organizuje "Majówkę", "Jesień Kowarską" czy też inne imprezy sportowo-rozrywkowe na terenie miasta.
Współpraca zagraniczna[edytuj]

Miasta partnerskie[5]
 Černý Důl
 Jaegerspris Frederikssund
 Kamień Pomorski
 Malá Úpa
 Schönau-Berzdorf auf dem Eigen
 Vrchlabí
 Žacléř


Widok drogi z Wałbrzycha i przejść granicznych na przełęczy Okraj (teren Kowar) oraz w Lubawce
.
Demografia[edytuj]

Dane z 31 grudnia 2007[6]:
Opis Ogółem Kobiety Mężczyźni
jednostka osób % osób % osób %
populacja 11 705 100 6 267 53,54 5 438 46,46
gęstość zaludnienia
(mieszk./km²) 313,1 167,6 145,5
Wspólnoty religijne[edytuj]

Katolicyzm
Parafia Imienia Najświętszej Maryi Panny w Kowarach
Inne
Świadkowie Jehowy, (Sala Królestwa, ul. Wiejska 16a)[7]
Zobacz też[edytuj]


  Wikimedia Commons ma galerię ilustracji związaną z tematem:
Kowary
Kowarski Grzbiet

Brak komentarzy:

Prześlij komentarz

+1