sobota, 22 września 2012

Końskie


Końskie

Państwo Polska
Województwo świętokrzyskie
Powiat konecki
Gmina Końskie
gmina miejsko-wiejska
Prawa miejskie 1748
Burmistrz Michał Ryszard Cichocki
Powierzchnia 35,7[1] km²
Ludność (2008)
• liczba
• gęstość
19 962[1]
559 os./km²
Strefa numeracyjna
(+48) 41
Kod pocztowy 26-200 26-202
Tablice rejestracyjne TKN
Położenie na mapie Polski


Końskie
51°12′N 20°25′E
TERC
(TERYT) 3263405034
Urząd miejski
ul. Partyzantów 1
26-200 Końskie
 Multimedia w Wikimedia Commons
 Hasło Końskie w Wikisłowniku
Strona internetowa
Końskie to miasto w woj. świętokrzyskim, w powiecie koneckim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Końskie. Położone jest na północnym skraju Wyżyny Kielecko-Sandomierskiej, wśród Lasów Koneckich. Ośrodek przemysłowy (przemysł metalurgiczny, wytwórnie płytek ceramicznych) i handlowy.
W latach 1975-1998 miasto administracyjnie należało do woj. kieleckiego.
Spis treści  [ukryj]
1 Historia
1.1 Przed 1939
1.2 Wrzesień 1939
1.3 Okupacja
1.4 Żydzi w Końskich
2 Zabytki
2.1 Zespół parkowo-pałacowy
2.2 Pozostałe zabytki
3 Oświata
3.1 Przedszkola
3.2 Szkoły podstawowe
3.3 Gimnazja
3.4 Szkoły ponadgimnazjalne
3.5 Licea ogólnokształcące
4 Transport
5 Turystyka
6 Miejsca pamięci narodowej
7 Wspólnoty religijne
8 Znani ludzie związani z miastem
9 Honorowi Obywatele gminy Końskie
10 Sport
10.1 Piłka nożna
10.2 Piłka ręczna
10.3 Inne sporty
11 Miasta partnerskie
12 Ciekawostki
12.1 Problemy językowe
13 Zobacz też
14 Przypisy
15 Bibliografia
Historia[edytuj]

Przed 1939[edytuj]


Romański tympanon nad południowym wejściem kolegiaty
Najstarsze ślady osadnictwa na terenie miasta pochodzą z XI wieku (cmentarzysko z tego okresu zostało odkryte w północnej części miasta w 1925 roku). Pierwsza historyczna wzmianka o miejscowości, jako własności Szawła syna Prandoty Starego (protoplasty rodu Odrowążów), pochodzi z 1145 roku. Wieś pozostawała w rękach Odrowążów przez kilka kolejnych stuleci. W latach 1220-1224 Iwo Odrowąż, biskup krakowski, wybudował we wsi kościół pod wezwaniem św. Mikołaja, ustanawiając w Końskich parafię. Kościół ten został rozebrany w XV wieku i na jego miejscu w latach 1492-1520 wybudowano nowy, gotycki kościół parafialny, wykorzystując elementy architektoniczne poprzedniego kościoła (m.in. romański tympanon).
W połowie XVII wieku wieś Końskie wraz z okolicą przeszła w posiadanie rodziny Małachowskich. Ród ten pochodził z Małachowic koło Łęczycy i należał do najznakomitszych rodów magnackich. Najwybitniejszą postacią spośród Małachowskich był bez wątpienia Jan – kanclerz wielki koronny, który w sposób szczególny zasłużył się dla miejscowości. W roku 1729 nadał przywileje mieszkańcom Końskich, a 30 grudnia 1748 roku, dzięki jego staraniom, król August III Sas nadał Końskim przywilej lokacyjny[2] po czym nastąpiła oficjalna lokacja miasta na prawie magdeburskim. Wraz z uzyskaniem praw miejskich Końskie otrzymały herb przedstawiający splecione inicjały kanclerza K.J.M. na czerwonym tle i, pod nazwą Końskie Wielkie, stały się centrum zarządzania rozległymi posiadłościami kanclerza. Akt lokacji miasta spowodował napływ nowych osadników i rozwój rzemiosła, zaczęła pojawiać się miejska zabudowa wokół rynku, a Jan Małachowski przystąpił do budowy zespołu parkowo-pałacowego. W roku 1787 w mieście gościł powracając z Ukrainy król Stanisław August Poniatowski oraz towarzyszący mu w charakterze kronikarza ksiądz Adam Naruszewicz. Od końca XIX wieku w Końskich działało kilka odlewni żeliwa, m.in odlewnia S. Kronenbluma.
14 stycznia 1919 r. policja w Końskich zastrzeliła czterech i zraniła dwunastu chłopów, którzy nie chcieli uiścić tzw. opłaty rogatkowej.
Wrzesień 1939[edytuj]
Katastrofalna dla miasta okazała się II wojna światowa. Już w pierwszych jej dniach miały tu miejsce bombardowania przynoszące śmierć wielu konecczanom. 7 września 36 Dywizja Piechoty Rezerwowej stoczyła pod Kazanowem bitwę z 1 Dywizją Lekką Wehrmachtu. Polskie zgrupowanie pomimo korzystnego rezultatu bitwy w obawie przed okrążeniem musiało wycofać się. Wieczorem dywizja opuściła Końskie i ruszyła leśnymi drogami w stronę Skarżyska. 8 września przed świtem czołgi 1 Dywizji Lekkiej po zajęciu Końskich ruszyły przez Gowarczów na Radom. Tego samego dnia do miasta weszła niemiecka piechota, a wieczorem sztab 10 Armii. Nieproszonym gościem był też w tych dniach Adolf Hitler.
12 września 1939 roku na rynku miasta zastrzelono 22 Żydów. Początkowo zostali oni zmuszeni do kopania grobów na skwerze obok kościoła dla żołnierzy niemieckich poległych w bitwie pod Kazanowem. Po skończonej pracy Niemcy rozpoczęli bezładną strzelaninę, w wyniku której padli ranni i zabici. Dokonano tego w odwecie za rzekomą napaść i profanację ciał żołnierzy niemieckich, którzy w rzeczywistości dostali się w zasadzkę zorganizowaną przez żołnierzy polskich pod Kraszkowem. Obecna przy masakrze w charakterze mimowolnego świadka była Leni Riefenstahl, która wzburzona tym zdarzeniem przerwała swoje prace i wróciła do Niemiec.
Okupacja[edytuj]
Rejon miasta i jego okolic stał się ośrodkiem ożywionego ruchu partyzanckiego[3]. Działał tu pierwszy oddział legendarnego majora Henryka Dobrzańskiego "Hubala". W nocy z 31 sierpnia na 1 września 1943 roku Zgrupowanie nr 2 ppor. cc. Waldemara Szwieca "Robota" ze Zgrupowań Partyzanckich AK "Ponurego" opanował miasto na kilka godzin bez strat własnych, likwidując agentów Gestapo w mieście i zdobywając zaopatrzenie i amunicję[4]. Za wkład wniesiony w obronę przed okupantem miasto Końskie zostało odznaczone Orderem Krzyża Grunwaldu III Klasy.
Żydzi w Końskich[edytuj]
W połowie XVII wieku powstała tu gmina żydowska. W 1796 w Końskich mieszkało już 2534 Żydów (62% ludności), w 1936 – 5632 (49.5%)[5], a w 1939 około 6500 Żydów[6]. W połowie 1942 na obszarze obejmującym obecne ul. Kazanowską, Strażacką, Hubala oraz Piłsudskiego (wówczas: Kazanowska, Joselewicza, Kopce, 3 Maja) Niemcy utworzyli getto zamykając w nim 9000 osób. W listopadzie 1942 prawie wszystkich Żydów wywieziono do obozu zagłady w Treblince. Kirkut znajdował się przy ulicy Wjazdowej, obecnie nie ma po nim śladu. Tablice nagrobne zostały użyte przez mieszkańców miasta jako materiał budowlany, m.in. na terenie gospodarstwa rolnego – jeszcze dziś resztki napisów widoczne są na elementach murów budynków, zachowanych między innymi na terenie zajezdni PKS.
 Zobacz też: Synagoga w Końskich.
Zabytki[edytuj]


Tę sekcję należy dopracować zgodnie z zaleceniami edycyjnymi.
Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdują się na stronie dyskusji tego artykułu.
Po wyeliminowaniu niedoskonałości prosimy usunąć szablon {{Dopracować}} z kodu tego artykułu.
Zespół parkowo-pałacowy[edytuj]


Oranżeria egipska
Klasycystyczny zespół parkowo-pałacowy wzniesiony został przez Jana Małachowskiego w latach 40. XVIII w., na wzór zespołu w Pillnitz. W XIX w. zespół pałacowy był kilkukrotnie przebudowywany, w tym czasie uważany był za jeden z najpiękniejszych parków w Polsce. Zdewastowany w czasie okupacji niemieckiej, kiedy to skrzydło pałacowe zostało przeznaczone na biura Kreishauptmana i podlegającego mu urzędu. W okresie powojennym, na skutek nieprzemyślanych decyzji ówczesnych decydentów (budowa szkoły podstawowej i przedszkola na terenie parku oraz ulicy Partyzantów wraz z przylegającym osiedlem od północnej strony) teren parku został zmniejszony, a jego układ zaburzony. Obecnie powierzchnia parku wynosi około 15 ha. W skład zespołu wchodzą:
pawilony i skrzydła pałacowe – obecnie siedziba Urzędu Miasta i Gminy oraz niektórych wydziałów Starostwa Powiatowego
Oranżeria Egipska
Świątynia Grecka
Glorieta
Altana
pozostałości muru z basztami i neogotyckim Domkiem Wnuczętów
neogotycka kapliczka, zniszczona podczas burzy w 2002 r., odbudowana w 2006 r.
liczne pomniki przyrody, stare lipy, dęby, brzozy, kasztany i klony
Pozostałe zabytki[edytuj]


Kolegiata pod wezwaniem św. Mikołaja
późnogotycka Kolegiata św. Mikołaja w Końskich pod wezwaniem św. Mikołaja i Wojciecha (wybudowana w latach 1492-1520), tympanon z pierwszej połowy XIII wieku
barokowy, przycmentarny kościół św. Anny oraz cmentarz z nagrobkami z XVIII i XIX w.
układ urbanistyczny rynku, przyległe domy z XVIII i XIX w. z portalami kamiennymi.
Oświata[edytuj]

Przedszkola[edytuj]
Przedszkole Samorządowe nr 1
Przedszkole Samorządowe nr 2
Przedszkole Samorządowe nr 3
Przedszkole Samorządowe nr 4
Przedszkole Samorządowe nr 5
Przedszkole Samorządowe nr 7
Szkoły podstawowe[edytuj]
Szkoła Podstawowa Nr 1 im. Emilii Plater
Szkoła Podstawowa Nr 2
Zespół Szkół W Stadnickiej Woli
Gimnazja[edytuj]
Gimnazjum nr 1 im. Emilii Plater
Gimnazjum nr 2
Gimnazjum w Stadnickiej Woli
Szkoły ponadgimnazjalne[edytuj]
Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych nr 1
Liceum Profilowane w Zespole Szkół Ponadgimnazjalnych nr 1
Technikum dla Dorosłych Wieczorowe w Zespole Szkół Ponadgimnazjalnych nr 1
Technikum w Zespole Szkół Ponadgimnazjalnych nr 1
Zasadnicza Szkoła Zawodowa w Zespole Szkół Ponadgimnazjalnych nr 1
Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych nr 2 im. S. Kwiatkowskiego
Liceum Profilowane w Zespole Szkół Ponadgimnazjalnych nr 2 im. S. Kwiatkowskiego
Technikum Budowlane w Zespole Szkół Ponadgimnazjalnych nr 2 im. S. Kwiatkowskiego
Technikum Ceramiczne w Zespole Szkół Ponadgimnazjalnych nr 2 im. S. Kwiatkowskiego
Technikum Ochrony Środowiska w Zespole Szkół Ponadgimnazjalnych nr 2 im. S. Kwiatkowskiego
Technikum Uzupełniające na Podbudowie Zasadniczej Szkoły Zawodowej w Zespole Szkół Ponadgimnazjalnych nr 2 im. S. Kwiatkowskiego
Zasadnicza Szkoła Zawodowa w Zespole Szkół Ponadgimnazjalnych nr 2 im. S. Kwiatkowskiego
Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych nr 3
Technikum nr 3 dla Dorosłych w Zespole Szkół Ponadgimnazjalnych nr 3
Technikum nr 3 w Zespole Szkół Ponadgimnazjalnych nr 3
Licea ogólnokształcące[edytuj]
I Liceum Ogólnokształcące im. Komisji Edukacji Narodowej
II Liceum Ogólnokształcące im. Marii Skłodowskiej Curie
Transport[edytuj]

Przez Końskie przebiega droga krajowa i trzy drogi wojewódzkie:
droga krajowa nr 42 Kamienna (powiat namysłowski) – Rudnik (powiat starachowicki)
droga wojewódzka nr 728 Grójec – Jędrzejów
droga wojewódzka nr 746 Żarnów (powiat opoczyński) – Końskie
droga wojewódzka nr 749 Końskie – Przysucha
Oraz linia kolejowa nr 25 z obecnie zawieszonym ruchem pasażerskim. Ostatnie relacje pociągów to Skarżysko-Kamienna, Tomaszów Mazowiecki, Łódź Fabryczna, dawniej Zagórz i Przemyśl.
Głównym przewoźnikiem autobusowym na terenie miasta i powiatu jest PKS Końskie. Można tu spotkać również autobusy PKS Kielce, PKS Łódź, PKS Ostrowiec Świętokrzyski, PKS Tarnobrzeg, PKS Rzeszów, PKS Chełm, PKS Busko-Zdrój, PKS Biłgoraj i in. Jest także wielu przewoźników prywatnych, jak np. Bracia Woźniak i Darjan.
Końskie mają bezpośrednie połączenia autobusowe z Warszawą, Kielcami, Łodzią, Lublinem, Krakowem , Rzeszowem, Tarnobrzegiem, Ostrowcem Świętokrzyskim, Częstochową, Katowicami, Chełmem, Puławami, Radomiem, Opatowem, Sandomierzem, Stalową Wolą, Zamościem.
Najważniejsze lokalne kierunki to Opoczno, Przysucha, Żarnów, Stąporków, Przedbórz, Sielpia, Gowarczów, Drzewica.
Turystyka[edytuj]

Przez Końskie przechodzi  niebieski szlak turystyczny ze Skarżyska-Kamiennej (Pogorzałe) do Kuźniaków. Miasto jest punktem początkowym  żółtego szlaku turystycznego prowadzącego do Serbinowa oraz  czarnego szlaku rowerowego prowadzącego do Kielc. Kolegiata św. Mikołaja w Końskich znajduje się na "Szlaku Romańskim".
Miejsca pamięci narodowej[edytuj]

Pomnik Tadeusza Kościuszki w centrum miasta.
Pomnik Tadeusza Kościuszki przy ulicy Mieszka I, odsłonięty w 1917 r. z wykorzystaniem cokołu pomnika popiersia cara Aleksandra I
Mogiła powstańców z 1863 r. przy zbiegu ulic Partyzantów i Sportowej, w której spoczywają Lucjan Łączkowski i Franciszek Makulski.
Pomnik Henryka Dobrzańskiego, odsłonięty 21 sierpnia 2004 roku.
Wspólnoty religijne[edytuj]

Na terenie miasta działalność duszpasterską prowadzą następujące kościoły:
Kościół Rzymskokatolicki
parafia Chrystusa Odkupiciela
parafia MB Nieustającej Pomocy
parafia św. Anny i św. Jana Chrzciciela
parafia św. Mikołaja
Kościół Chrześcijan Baptystów
Znani ludzie związani z miastem[edytuj]



Pomnik Hubala przy ul. Hubala
Pochodzący z Końskich
Stanisław Małachowski (1736-1809)
Jacek Małachowski (1737-1821)
Marek Szymański (1916-1996) – syn byłego burmistrza Końskich, walczył w kampanii wrześniowej, żołnierz majora "Hubala".
Bogdan Brzyski (ur. 1973) - aktor
Andrzej Szejna (ur. 1973) – polityk
Sebastian Filiks (ur. 1978) – DJ i producent muzyczny
Sławomir Lachowski (ur. 1958) – twórca mBanku
Andrzej Kabała (1941-1998) – artysta grafik, profesor zw. Akademii Sztuk Pięknych w Łodzi
Waldemar Kotas (ur. 1950) – polski aktor teatralny i filmowy.
Kazimierz Sykulski - poseł na Sejm, błogosławiony kościoła katolickiego
Pozostali
Iwo Odrowąż (zm. 1229) – właściciel osady i okolicznych ziem
Jan Małachowski – kanclerz wielki koronny, właściciel miasta
Katarzyna Gärtner (ur. 1942) – kompozytorka
Andrzej Sypytkowski (ur. 1963) – kolarz szosowy, wicemistrz Igrzysk Olimpijskich w Seulu (1988)
Waldemar Szwiec "Robot" (1915-1943) – żołnierz kampanii wrześniowej, kampanii francuskiej, żołnierz AK, cichociemny
Honorowi Obywatele gminy Końskie[edytuj]

Antoni Piwowarczyk (nadanie w 1990 r.)
Antoni Heda "Szary"
Władysław Henzell - bohaterski dowódca piechoty w bitwie pod Kazanowem w roku 1939
Janusz Skalski "Lin"
Cezary Chlebowski
bracia Jan Zbigniew Wroniszewski "Znicz" i Józef Kazimierz Wroniszewski "Konrad" (2005)
ks. infułat prof. Bonifacy Miązek (2005)[7]
Sport[edytuj]

Piłka nożna[edytuj]
Neptun Końskie
Piłka ręczna[edytuj]
Sokół Końskie
KSSPR Końskie
UKS Olimpia Końskie
Inne sporty[edytuj]
UKS Herkules Modliszewice
Miasta partnerskie[edytuj]

 Šaľa[potrzebne źródło]
 Mohylów Podolski[potrzebne źródło]
Ciekawostki[edytuj]

Problemy językowe[edytuj]
Ze względu na podobieństwo nazwy miasta z "koniem", wiele osób ma problemy z odmianą przymiotnika odrzeczownikowego od "Końskie" traktując ją tak, jak odmianę wspomnianego "konia". Przymiotnik ten brzmi "konecki", a nie "koński", a więc jest ulica konecka, powiat konecki, młodzież konecka[8]. Podobnie sprawa się ma z nazwą mieszkańca Końskich (w tym wypadku rzeczownik jest tworzony od przymiotnika "konecki"), a mianowicie: konecczanin (mieszkaniec Końskich), konecczanka (mieszkanka Końskich).
Trzeba też zaznaczyć, że w czasach Królestwa Polskiego używany był właśnie przymiotnik "koński" w określeniu przynależności do "Końskich" (np. powiat koński).
Zobacz też[edytuj]

Park Kulturowy Miasta Końskie
Cmentarz żydowski w Końskich

Brak komentarzy:

Prześlij komentarz

+1